Hotel Cracovia

Hotel Cracovia to jeden z najciekawszych przykładów architektury modernistycznej w Krakowie. Decyzja o jego powstaniu zapadła pod koniec lat pięćdziesiątych i wpisywała się w okres odwilży politycznej, którą rozpoczęły wydarzenia 1956 r. W nowej sytuacji politycznej postanowiono, że w centrum miasta naprzeciwko gmachu Muzeum Narodowego powstanie rozległy kompleks obejmujący pierwszy nowoczesny hotel w mieście, któremu towarzyszyć będzie obszerny i luksusowy w ówczesnych warunkach budynek kinoteatru. Na realizację kompleksu przeznaczono rozległą parcelę przy alei Krasińskiego, pomiędzy aleją Focha i ulicą Dunin-Wąsowicza, na której od pewnego już czasu trwały prace przy realizacji budynku Okręgowej Rady Związków Zawodowych. W nowej rzeczywistości, zamiast związkowcom miejsce to postanowiono oddać kulturze i turystyce kontynuując tym samym idee, które towarzyszyły budowie Alei Trzech Wieszczów przed drugą wojną światową. Decyzja podjęta pod koniec lat pięćdziesiątych wyprzedzała pomysły rozbudowy kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego, który realizowano w bezpośrednim sąsiedztwie już w kolejnej dekadzie w związku z jubileuszem 600-lecia istnienia krakowskiej uczelni. Budowa hotelu, kina oraz nowych gmachów uniwersyteckich domykała historię rozbudowy reprezentacyjnej części Alei Trzech Wieszczów oraz stanowiła dla centrum Krakowa, w wymiarze architektonicznym i urbanistycznym rzeczywisty skok ku nowoczesności.

Dla potrzeb wyłonienia właściwego projektu hotelu i kina Stowarzyszenie Architektów Polskich rozpisało konkurs, w którym pierwszą nagrodę przyznało pracy Witolda Cęckiewicza. Architekt w swoim projekcie stworzył silny sygnał zerwania z socrealizmem i przejścia do estetyki modernistycznej, jaka miał powstać w centrum Krakowa. Zaproponował podłużną bryłę, którą oderwaną od ziemi rzędem słupów miały wyróżniać przeszklone elewacje o szachownicowym układzie. Parter w całości przeszklony miał od strony zachodniej wychodzić ku południowi poza obrys głównej bryły obszernym pawilonem restauracji. Zasadnicza część hotelu obejmowała pięć pięter, w których naprzemiennie umieszczono szkło lub panele z aluminium tworząc tym samym ciekawy dekoracyjny motyw. Do hotelu prowadził objazd o rzucie w kształcie wycinka koła, które wieńczył wysunięty prosty okap z neonem z napisem hotel. We wnętrzu, jego odpowiednikiem były kręcone schody. Innym ważny element tej przestrzeni stanowiła obszerna abstrakcyjna mozaika o intensywnym złotym kolorze. Autorką tej wyjątkowej dekoracji była Krystyna Strachocka-Zgud, która przygotowała także monumentalną dekorację do pobliskiego kina „Kijów”. Wzdłuż elewacji parteru uzupełnienie tych zabiegów plastycznych stanowiła kolejna monumentalna forma ceramiczna w postaci mozaiki pt. „Miasta” autorstwa małżeństwa Romana i Heleny Husarskich. Wypełniała ona przestrzeń kawiarni i biur firmy Orbis, która zarządzała hotelem. Mozaika prezentowała motywy architektoniczne wybranych miast Europy i świata. Od strony Alei Trzech Wieszczów budynkowi towarzyszył taras, który dochodził do budynku kina. Ciekawym elementem tej części kompleksu stanowiły umieszczone w nim okrągłe schody łączące taras z pobliskim przystankiem komunikacji miejskiej. Taras miał służyć jako przestrzeń imprez towarzyszących wydarzeniom organizowanym w kinie lub w hotelu.

Pierwszy etap budowy związany był z koniecznością wyburzenia istniejących już fundamentów planowanego wcześniej budynku związkowców. Przewidziany tam układ przestrzenny nie odpowiadał wizji konkursowej. Architekt zaproponował szeroki rozstaw żelbetowych słupów widocznych w parterze. Na wyższych kondygnacjach konstrukcja składa się ze ścian tarczowych, na których zawieszono jedną z pierwszych w Polsce ścian kurtynowych. Tak duża tafla szkła w aluminiowej ramie stanowiła ewenement w skali kraju i czyniła z Cracovii jeden z najważniejszych przykładów popaździernikowego modernizmu. Wrażenie lekkości hotelu wzmacniała ekspresyjna bryła kina. Warto zaznaczyć, że projekt Witolda Cęckiewicza obejmował także budowę palcu miejskiego przed hotelem. Obszerny plac o modernistycznej redakcji miał stanowić jedną funkcjonalną całość z hotelem dzięki zaplanowaniu przeniesienia linii tramwajowej w bezpośrednie sąsiedztwo gmachu Muzeum Narodowego. Do budowy placu nigdy jednak nie doszło.