Hotel Cracovia
Witold Cęckiewicz
Jerzy Tombiński, Andrzej Kozłowski, Mieczysław Wrześniak, Adam Turczyński, Krystyna Strachocka-Zgud, Jerzy Chronowski, Jarosław Kosiniak
1960–1965
Dzielnica VII – Zwierzyniec
Budynki użyteczności publicznej
al. Focha 1
Informacje o obiekcie
Hotel Cracovia to jeden z najciekawszych przykładów architektury modernistycznej w Krakowie. Decyzja o jego powstaniu zapadła pod koniec lat pięćdziesiątych i wpisywała się w okres odwilży politycznej, którą rozpoczęły wydarzenia 1956 r. W nowej sytuacji politycznej postanowiono, że w centrum miasta naprzeciwko gmachu Muzeum Narodowego powstanie rozległy kompleks obejmujący pierwszy nowoczesny hotel w mieście, któremu towarzyszyć będzie obszerny i luksusowy w ówczesnych warunkach budynek kinoteatru. Na realizację kompleksu przeznaczono rozległą parcelę przy alei Krasińskiego, pomiędzy aleją Focha i ulicą Dunin-Wąsowicza, na której od pewnego już czasu trwały prace przy realizacji budynku Okręgowej Rady Związków Zawodowych. W nowej rzeczywistości, zamiast związkowcom miejsce to postanowiono oddać kulturze i turystyce kontynuując tym samym idee, które towarzyszyły budowie Alei Trzech Wieszczów przed drugą wojną światową. Decyzja podjęta pod koniec lat pięćdziesiątych wyprzedzała pomysły rozbudowy kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego, który realizowano w bezpośrednim sąsiedztwie już w kolejnej dekadzie w związku z jubileuszem 600-lecia istnienia krakowskiej uczelni. Budowa hotelu, kina oraz nowych gmachów uniwersyteckich domykała historię rozbudowy reprezentacyjnej części Alei Trzech Wieszczów oraz stanowiła dla centrum Krakowa, w wymiarze architektonicznym i urbanistycznym rzeczywisty skok ku nowoczesności.
Dla potrzeb wyłonienia właściwego projektu hotelu i kina Stowarzyszenie Architektów Polskich rozpisało konkurs, w którym pierwszą nagrodę przyznało pracy Witolda Cęckiewicza. Architekt w swoim projekcie stworzył silny sygnał zerwania z socrealizmem i przejścia do estetyki modernistycznej, jaka miał powstać w centrum Krakowa. Zaproponował podłużną bryłę, którą oderwaną od ziemi rzędem słupów miały wyróżniać przeszklone elewacje o szachownicowym układzie. Parter w całości przeszklony miał od strony zachodniej wychodzić ku południowi poza obrys głównej bryły obszernym pawilonem restauracji. Zasadnicza część hotelu obejmowała pięć pięter, w których naprzemiennie umieszczono szkło lub panele z aluminium tworząc tym samym ciekawy dekoracyjny motyw. Do hotelu prowadził objazd o rzucie w kształcie wycinka koła, które wieńczył wysunięty prosty okap z neonem z napisem hotel. We wnętrzu, jego odpowiednikiem były kręcone schody. Innym ważny element tej przestrzeni stanowiła obszerna abstrakcyjna mozaika o intensywnym złotym kolorze. Autorką tej wyjątkowej dekoracji była Krystyna Strachocka-Zgud, która przygotowała także monumentalną dekorację do pobliskiego kina „Kijów”. Wzdłuż elewacji parteru uzupełnienie tych zabiegów plastycznych stanowiła kolejna monumentalna forma ceramiczna w postaci mozaiki pt. „Miasta” autorstwa małżeństwa Romana i Heleny Husarskich. Wypełniała ona przestrzeń kawiarni i biur firmy Orbis, która zarządzała hotelem. Mozaika prezentowała motywy architektoniczne wybranych miast Europy i świata. Od strony Alei Trzech Wieszczów budynkowi towarzyszył taras, który dochodził do budynku kina. Ciekawym elementem tej części kompleksu stanowiły umieszczone w nim okrągłe schody łączące taras z pobliskim przystankiem komunikacji miejskiej. Taras miał służyć jako przestrzeń imprez towarzyszących wydarzeniom organizowanym w kinie lub w hotelu.
Pierwszy etap budowy związany był z koniecznością wyburzenia istniejących już fundamentów planowanego wcześniej budynku związkowców. Przewidziany tam układ przestrzenny nie odpowiadał wizji konkursowej. Architekt zaproponował szeroki rozstaw żelbetowych słupów widocznych w parterze. Na wyższych kondygnacjach konstrukcja składa się ze ścian tarczowych, na których zawieszono jedną z pierwszych w Polsce ścian kurtynowych. Tak duża tafla szkła w aluminiowej ramie stanowiła ewenement w skali kraju i czyniła z Cracovii jeden z najważniejszych przykładów popaździernikowego modernizmu. Wrażenie lekkości hotelu wzmacniała ekspresyjna bryła kina. Warto zaznaczyć, że projekt Witolda Cęckiewicza obejmował także budowę palcu miejskiego przed hotelem. Obszerny plac o modernistycznej redakcji miał stanowić jedną funkcjonalną całość z hotelem dzięki zaplanowaniu przeniesienia linii tramwajowej w bezpośrednie sąsiedztwo gmachu Muzeum Narodowego. Do budowy placu nigdy jednak nie doszło.
Opracowanie:
Michał Wiśniewski, Dorota Leśniak-Rychlak
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Osiedle ZUS
Biurowiec Biprocemwap
Centrum Zdrowia Budowlanych
Wybrane trasy
Aleje Trzech Wieszczów
Aleje Trzech Wieszczów to najważniejsza kreacja urbanistyczna i architektoniczna międzywojennego Krakowa. Trasa spaceru prowadzi wzdłuż Alei Adama Mickiewicza, najbardziej reprezentacyjnej części założenia, gdzie powstały monumentalne gmachy Akademii Górniczo-Hutniczej, Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Narodowego.
Godła Kamienic
W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.
Półwsie Zwierzynieckie
Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.