Zespół Państwowych Szkół Plastycznych
Józef Gołąb
1961–1972
Dzielnica VII – Zwierzyniec
Szkoły
ul. Mlaskotów 6
Informacje o obiekcie
Budynek zaprojektowany w pobliskich biurach Miastoprojektu, został oddany do użytku w 1969 roku. Głównym jego autorem był Józef Gołąb (1904-1973), architekt znany m.in. dzięki realizacjom kilku innych gmachów szkolnych: szkoły podstawowej przy ul. Rydla (1959-1960), Collegium Paderevianum UJ (1961-1964), szkoły tysiąclecia w Nowej Hucie, czy krakowskiego Technikum Łączności.
Zamówienia takie jak krakowskie liceum były w praktyce architektonicznej tych czasów rzadką okazją do w miarę swobodnej wypowiedzi artystycznej. Szkoła artystyczna z jej specyficznym programem nie mieściła się w ograniczeniach projektów typowych budynków szkolnych pozwalając autorom na rezygnację z gotowych, prefabrykowanych elementów, nietypowe podziały okien zamawianych bezpośrednio u stolarza, płynne linie starannie opracowanych balustrad, grę z plastycznymi możliwościami betonu, kompozycję barwnych ekranów i widocznych z dołu stopni schodów, wprowadzających rytmiczne poruszenie w geometryczne podziały wnętrza. Program estetyczny i funkcjonalny szkoły powstał we współpracy z ówczesnym jej dyrektorem Jozefem Kluzą i nauczycielami. Wiele z rozwiązań elementów wystroju wnętrz, detali wyposażenia zaprojektowano w odpowiedzi na konkretne, praktyczne potrzeby szkoły. Powstało kilka wariantów projektu, a ten ostateczny jest owocem licznych dyskusji i zmian.
Horyzontalny wpisany w obszerną działkę zespół składa się z elementów o odmiennym kształcie i wyrazie, przypisanych różnym funkcjom. Wydłużony, prostokątny budynek mieszczący klasy lekcyjne i na parterze – administrację szkoły, łączy się poprzez przeszklone pawilony-pasaże z zespołem nieregularnych w kształcie, trapezoidalnych, budynków pracowni ( w których starannie zaplanowano kąt padania i natężenia światła) z jednej strony i salą gimnastyczną z drugiej. Pomiędzy pawilony wrysowany został zewnętrzny kwadratowy dziedziniec z umieszczoną pośrodku fontanną. Warsztaty ukryte zostały w głębi działki, swobodnie niemal rozsypane w ogrodzie. Przechodniów wita, mieszczący zwykłe klasy, budynek przecięty podłużnymi pasami okien o pięknych geometrycznych podziałach i otwierający się na zewnątrz rzeźbiarskim, dynamicznym w formie betonowym przedsionkiem. Budynek funkcjonuje jako przestrzeń niejednoznaczna, sprzyjające twórczej aktywności, wielokierunkowe, nie narzucająca jednego nastroju, wyłącznej, niezmiennej atmosfery. Nieco introwertyczna od strony ulicy bryła szkoły, z rzeźbiarsko potraktowanym wejściem, zamienia się idąc w głąb ogrodu w różnorodny, zaskakujący zespół rozczłonkowanych form. Surowy, korytarzowy rygor przestrzeni przeznaczonych do nauczania przedmiotów szkolnych, sąsiaduje z niespokojną, organiczną strukturą przenikających się brył i korytarzowych zakrętasów części artystycznej. Krakowska szkoła plastyczna zaś, to przykład ekspresyjnego i dekoracyjnego modernizmu lat 60. XX wieku – zamiłowania do rzeźbiarsko traktowanych brył wykorzystujących plastyczność betonu, dynamiki form, fascynacji impresjonistyczną, chropowatą fakturą ścian.
W 1969 budynek otrzymał nagrodę „Mistera Krakowa”.
Opracowanie:
Dorota Jędruch
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Biurowiec Biprocemwap
Dom Handlowy Jubilat
Hotel Cracovia
Wybrane trasy
Wesoła i Grzegórzki
Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.
Krowodrza
W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.
Nowa Huta
Nowa Huta to najważniejsza kreacja urbanistyczna powojennego Krakowa i kluczowe osiągnięcie polskiej architektury okresu socrealizmu. Spacer poświęcony najstarszej części Nowej Huty przybliża historię rozwoju dzielnicy oraz pokazuje różnorodność polskiej architektury tego okresu. Oprócz Placu Centralnego przedstawia historię modernistycznego Bloku Szwedzkiego oraz Arki Pana w Bieńczycach.