Zespół Państwowych Szkół Plastycznych









Józef Gołąb
Teresa Lisowska-Gawłowska
1961–1972
Dzielnica VII – Zwierzyniec
Szkoły
ul. Mlaskotów 6
Informacje o obiekcie
Budynek zaprojektowany w pobliskich biurach Miastoprojektu, został oddany do użytku w 1969 roku. Głównym jego autorem był Józef Gołąb (1904-1973), architekt znany m.in. dzięki realizacjom kilku innych gmachów szkolnych: szkoły podstawowej przy ul. Rydla (1959-1960), Collegium Paderevianum UJ (1961-1964), szkoły tysiąclecia w Nowej Hucie, czy krakowskiego Technikum Łączności.
Zamówienia takie jak krakowskie liceum były w praktyce architektonicznej tych czasów rzadką okazją do w miarę swobodnej wypowiedzi artystycznej. Szkoła artystyczna z jej specyficznym programem nie mieściła się w ograniczeniach projektów typowych budynków szkolnych pozwalając autorom na rezygnację z gotowych, prefabrykowanych elementów, nietypowe podziały okien zamawianych bezpośrednio u stolarza, płynne linie starannie opracowanych balustrad, grę z plastycznymi możliwościami betonu, kompozycję barwnych ekranów i widocznych z dołu stopni schodów, wprowadzających rytmiczne poruszenie w geometryczne podziały wnętrza. Program estetyczny i funkcjonalny szkoły powstał we współpracy z ówczesnym jej dyrektorem Jozefem Kluzą i nauczycielami. Wiele z rozwiązań elementów wystroju wnętrz, detali wyposażenia zaprojektowano w odpowiedzi na konkretne, praktyczne potrzeby szkoły. Powstało kilka wariantów projektu, a ten ostateczny jest owocem licznych dyskusji i zmian.
Horyzontalny wpisany w obszerną działkę zespół składa się z elementów o odmiennym kształcie i wyrazie, przypisanych różnym funkcjom. Wydłużony, prostokątny budynek mieszczący klasy lekcyjne i na parterze – administrację szkoły, łączy się poprzez przeszklone pawilony-pasaże z zespołem nieregularnych w kształcie, trapezoidalnych, budynków pracowni ( w których starannie zaplanowano kąt padania i natężenia światła) z jednej strony i salą gimnastyczną z drugiej. Pomiędzy pawilony wrysowany został zewnętrzny kwadratowy dziedziniec z umieszczoną pośrodku fontanną. Warsztaty ukryte zostały w głębi działki, swobodnie niemal rozsypane w ogrodzie. Przechodniów wita, mieszczący zwykłe klasy, budynek przecięty podłużnymi pasami okien o pięknych geometrycznych podziałach i otwierający się na zewnątrz rzeźbiarskim, dynamicznym w formie betonowym przedsionkiem. Budynek funkcjonuje jako przestrzeń niejednoznaczna, sprzyjające twórczej aktywności, wielokierunkowe, nie narzucająca jednego nastroju, wyłącznej, niezmiennej atmosfery. Nieco introwertyczna od strony ulicy bryła szkoły, z rzeźbiarsko potraktowanym wejściem, zamienia się idąc w głąb ogrodu w różnorodny, zaskakujący zespół rozczłonkowanych form. Surowy, korytarzowy rygor przestrzeni przeznaczonych do nauczania przedmiotów szkolnych, sąsiaduje z niespokojną, organiczną strukturą przenikających się brył i korytarzowych zakrętasów części artystycznej. Krakowska szkoła plastyczna zaś, to przykład ekspresyjnego i dekoracyjnego modernizmu lat 60. XX wieku – zamiłowania do rzeźbiarsko traktowanych brył wykorzystujących plastyczność betonu, dynamiki form, fascynacji impresjonistyczną, chropowatą fakturą ścian.
W 1969 budynek otrzymał nagrodę „Mistera Krakowa”.
Opracowanie:
Dorota Jędruch
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Kino Kijów
Miastoprojekt
Dom Bankowy
Wybrane trasy
Półwsie Zwierzynieckie
Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.
Krowodrza
W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.
Stare Miasto
Krakowskie Stare Miasto rzadko kojarzone jest z modernizmem. Tymczasem po wielkim pożarze miasta w 1850 roku średniowieczny rdzeń Krakowa przeszedł radykalną wymianę zabudowy, którą kontynuowano w okresie międzywojennym. W centrum miasta wznoszono wówczas luksusowe kamienice, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wielkie budynki publiczne, siedziby banków i instytucji państwowych.