Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Dom czynszowy Towarzystwa Ubezpieczeniowego na Życie „Feniks” przy Rynku Głównym 41

Legenda
Stare Miasto
Lata budowy:

1928–1932

Adres:

Rynek Główny 41 / ul. św. Jana 2

bez barier architektonicznych

Informacje o obiekcie

Należący do austriackiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego na Życie „Feniks” dom czynszowy wzniesiono w latach 1929–1932 w miejscu wyburzonej w 1914 roku kamienicy. Ze względu na bardzo nowoczesną formę oraz lokalizację budził w czasie swego powstania olbrzymie kontrowersje, a nawet protesty. W 1928 roku Towarzystwo zakupiło parcelę od Tomasza Będzikiewicza i jednocześnie rozpisało konkurs zamknięty na projekt gmachu, do którego zaproszono pięciu krakowskich architektów. Ostatecznie to prestiżowe zlecenie otrzymał Adolf Szyszko-Bohusz – jeden z najwybitniejszych architektów tego okresu. Z wielu rozpatrywanych alternatyw wybrano nowoczesne rozwiązanie. Anegdota głosi, że uczyniono to ze względu na osobistą interwencję zaprzyjaźnionego z architektem prezydenta Ignacego Mościckiego.
Budynek wzniesiono w konstrukcji żelbetowej. Posiada sześć pięter, z ostatnim umieszczonym w partii attyki. Parter o charakterze handlowym ujęto w wypełnioną szkłem, żelbetową ramę. Powyżej znajdują się przebiegające przez całą wysokość wykusze (bay-windows). Obiekt zaprojektowano z myślą o osobach zamożnych, które stać było na płacenie wysokiego czynszu wynikającego z lokalizacji w samym centrum miasta oraz z oferowanego standardu budynku.
Adolf Szyszko-Bohusz zamierzał urozmaicić fasadę w narożach nagimi postaciami kobiecymi. Zamiast nich, w 1934 roku Karol Muszkiet zaprojektował rzeźbę nazywaną Fenicjaną, wykonaną w krakowskiej fabryce wyrobów artystyczno-brązowniczych Seip i Syn. Aluminiowa figura akcentuje narożnik. Miała być pięć razy większa, ale na taką formę nie zgodzili się członkowie Rady Artystycznej. Fenicjana to naga kobieta trzymająca laskę z wężem (kaduceusz) oraz wieniec laurowy. Jej forma wpisuje się w stylistykę art déco.

Wnętrza budynku cechowała nowoczesność. Mieszkania były przestronne, dobrze doświetlone, z możliwością dowolnego kształtowania przestrzeni. Część z nich zaprojektowano z myślą o lekarzach prowadzących prywatną praktykę. Posiadały one po pięć pomieszczeń mieszkalnych oraz obszerne gabinety ordynacyjne z poczekalniami. Budynek Feniksa jako pierwszy w Krakowie otrzymał klimatyzację. Dla wygody mieszkańców zamontowano również zsypy na śmieci. Pierwotnym zamiarem inwestora było pomieszczenie w suterenach kinoteatru, który miał przenieść dodatkowy dochód. Zrezygnowano z tej idei, ale na całym pierwszym piętrze urządzono elegancką kawiarnię.
Wejście do budynku usytuowano od strony ul. św. Jana. Podkreślono go płytami z tufu filipowickiego, który kolorystycznie pasował do okładzin ze sztucznego kamienia, w wyższych częściach elewacji. Wewnątrz zachowały się elementy pierwotnego wystroju. Ściany sieni obłożono marmurem, w dalszych partiach użyto zielonej ceramiki. Warto wejść do narożnego lokalu w parterze, dawnego sklepu „Wedla”, w którym zachwycają okładziny ścian z czerwonego trawertynu, duże lustra, marmurowe półeczki oraz oryginalny zegar. Podłogę dekorują bajecznie kolorowe mozaiki pokazujące jeźdźca z tabliczkami czekolady, znanego z logo firmy. Ultranowoczesny budynek budował image Towarzystwa: zamożnej, nowoczesnej i solidnej firmy. Badacze widzą w nim wyraźne odwołania do formy domów towarowych wykształconej w kręgu austriackiego modernizmu oraz do estetyki wypracowanej w szkole chicagowskiej. Niestety, budynek nie przetrwał w oryginalnej postaci. Elewacja od strony Rynku posiada klasycyzujący charakter nadany jej po niemieckiej przebudowie w 1941 roku. Nie ma dziś również wysokiej attyki, która uzasadniała przydomek gmachu nazywanego w latach 30. zeszłego wieku „Domem pod Kominami”.

Opracowanie:

Aneta Borowik

Wybrane trasy

Trasa

Aleje Trzech Wieszczów

Informacje:
Czytaj

Aleje Trzech Wieszczów to najważniejsza kreacja urbanistyczna i architektoniczna międzywojennego Krakowa. Trasa spaceru prowadzi wzdłuż Alei Adama Mickiewicza, najbardziej reprezentacyjnej części założenia, gdzie powstały monumentalne gmachy Akademii Górniczo-Hutniczej, Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Narodowego.

Trasa

Półwsie Zwierzynieckie

Informacje:
Czytaj

Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.

Trasa

Godła Kamienic

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy