Dom mieszkalny Funduszu Emerytalnego Pracowników KKO Powiatu Krakowskiego

Dom mieszkalny Funduszu Emerytalnego Pracowników Komunalnej Kasy Oszczędności to jedna z najbardziej kontrowersyjnych inwestycji budowlanych w międzywojennym Krakowie. Budynek zaprojektowany został przez duet architektów: Fryderyka Tadaniera i Stefana Strojka. Pierwsze projekty, zakładające budowę siedmiopiętrowego gmachu, zostały zatwierdzone przez Wydział Budowlany magistratu w 1932 roku. Mający powstać według nich budynek był jednak o 9 metrów wyższy niż zezwalały na to przepisy budowlane decydujące o kształcie nowej zabudowy Starego Miasta. Po kilku miesiącach od rozpoczęcia prac cofnięto zezwolenie na budowę dwóch najwyższych pięter. Spór inwestorów z magistratem, podsycany sprzeciwem opinii publicznej wobec budowania gmachu wyróżniającego się spośród zabytkowej tkanki miasta, spowodował wielokrotne zmiany planów. Po blisko roku inwestorowi oraz architektom udało się przekonać urzędników Wydziału Budowlanego i budynek powstał w wersji nieodbiegającej znacząco od pierwotnego zamysłu. Uroczyste poświęcenie gmachu, w którym wziął udział wiele krakowskich osobistości, miało miejsce w 1934 roku.
Parter budynku zajmować miały duże i eleganckie sklepy, a na piętrach przewidziano luksusowe mieszkania. Upór Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Krakowskiego w sporze o wysokość umotywowany był głównie względami ekonomicznymi. Zakup działki budowlanej stanowił jedną czwartą kosztów całej inwestycji. W związku z tym chciano ulokować w budynków jak największą liczbę czynszowych mieszkań. Dom mieszkalny Funduszu Emerytalnego KKOPK miał także pełnić funkcję „reklamową”, uosabiać nowoczesność i prężność Kasy, będącej ówcześnie jedną z najważniejszych lokalnych instytucji finansowych. Dążono zatem do stworzenia gmachu okazałego i imponującego „piękną, nowoczesną architektoniką”. Nie bez znaczenia była także lokalizacja budynku – tuż przy Plantach, wokół których powstawała w owym czasie strefa biurowo-urzędowa. Niespełna rok wcześniej rozpoczęto tutaj budowę pierwszego krakowskiego „drapacza chmur” – gmachu Towarzystwa Ubezpieczeń „Feniks”. Niebotyki, bo tak wówczas nazywano budynki wysokościowe – dowód fascynacji architekturą amerykańską, zaczęły pojawiać się w Polsce (w skali oczywiście nieporównywalnie skromniejszej niż kuzyni zza oceanu) właśnie na przełomie lat 20. i 30., a na ich kosztowną budowę mało który inwestor mógł sobie pozwolić.

Budynek mieszkalny KKOPK wykonany został w najnowocześniejszej ze stosowanych ówcześnie w Polsce technologii – systemie ISTEG (tym samym, co słynny warszawski „Prudential”) i do dziś, mimo iż jego twórcy prognozowali szybkie zapełnienie się okolicy podobnymi gmachami, pozostał jedynym „drapaczem nieba” w obrębie Plant.

Nowoczesny charakter nadają mu m.in. nawarstwione pasy, niezwykle popularne np. w architekturze modernistycznego Wrocławia, a zaokrąglony narożnik dynamizuje bryłę i przydaje ekspresjonistycznego sznytu. O ile zewnętrzny wygląd gmachu nie nosi żadnych znamion późniejszych ingerencji, o tyle poważne zmiany wprowadzono w jego wnętrzu: wszystkie mieszkania przekształcono na biura. We wnętrzu zachowała się oryginalna winda. Duży taras znajdujący się na dachu nie jest udostępniany z powodu zamontowania na nim anten przekaźnikowych.