Fabryka kosmetyków Hean - Dom Alchemika







Dariusz Kozłowski
1988–1990
Dzielnica X – Swoszowice
Pozostałe
ul. Mochnackiego 20–22
Informacje o obiekcie
„Dom Alchemika” to nazwa budynku przemysłowego Wytwórni Kosmetyków „Hean”, zaprojektowanego przez Dariusza Kozłowskiego, a zbudowanego w latach 1988–1990 w ramach powiększenia istniejącej już fabryki, wzniesionej według projektu Dariusza Kozłowskiego i Aleksandra Noworola. W Przewodniku po architekturze Krakowa Marcina Fabiańskiego i Jacka Purchli Dom Alchemika wymieniony jest jako „przykład postmodernizmu w »małej skali«”. Spójności złożonego kompleksu, obejmującego halę produkcyjną, laboratorium, biura i portiernię, służy zastosowany w nim materiał – cegła murowanych ścian i okładziny. Surowość prostopadłościennej ceglanej bryły Domu Alchemika odmienia jej elewacja od strony ulicy Mochnackiego. Znajduje się tu wejście do obiektu pod skośną formą w kształcie przeskalowanych wąskich ust kobiecych, mogących budzić skojarzenie z filmowym wizerunkiem Grety Garbo. Tym samym architektura przyjmuje rolę narracyjną, sugerującą funkcję fabryki i przeznaczenie jej wyrobów.
Proste skojarzenia ulegają jednak mocniejszej teatralizacji, tworząc z materią i strukturą Domu Alchemika grę przeciwieństw. Na przykład: dłuższa elewacja mająca cztery rzędy okien w czternastu kolumnach tylko sugeruje cztery kondygnacje i murowaną konstrukcję budynku, ponieważ gęsty ażur struktury ściany demaskuje okładzinę z cegły, a wysokość okien i odległości między nimi na osiach zdradzają rzeczywistą liczbę kondygnacji. Budynek jest więc niższy, niż się wydaje. Mylne wrażenie sprawia także fryz wieńczący szczyt budynku, uzyskany wgłębionym ryzalitem powtarzającym rytm okien. Cztery wysokie kominy betonowe w narożnikach mogłyby sugerować przetwórnię chemiczną albo styl palladiański, lecz ich nieprzystawalność do struktury bryły wprowadza grę przeciwieństw również w tym przypadku. Ostatecznie formalne nawiązania do fabryki są teatralne i poetyczne, nadają bryle lekkości i scenograficznej niesamowitości. Teatralność i gra tworzą architekturę o atmosferze zabarwionej autoironią.
Opracowanie:
Barbara Stec
Pomoszlak (SZLAK postmodernizmu)
Zobacz inne obiekty na trasie
Osiedle Centrum E
Opera Krakowska
Wybrane trasy
Pomoszlak
W latach 80. XX wieku Kraków ponownie stał się kluczowym ośrodkiem rozwoju polskiej architektury. Współcześnie świadczą o tym liczne budynki sakralne, publiczne i mieszkaniowe, które wznoszono na przełomie XX i XXI wieku w stylu postmodernizmu.