Dom Związku Artystów Plastyków

Pomysł budowy siedziby Związku Artystów Plastyków był kontynuacją podobnych koncepcji sprzed I wojny światowej. W pierwszych latach Polski międzywojennej taka realizacja była jednak niemożliwa z powodu braku środków finansowych. Przełom przyniosła dopiero zorganizowana na potrzeby budowy akcja sprzedaży dzieł sztuki, zainicjowana przez artystów w 1926 roku. Dwa lata później władze Krakowa przyznały Związkowi działkę pomiędzy ulicami Łobzowską i Asnyka. Stworzenie projektu domu powierzono jego ówczesnemu prezesowi, Adolfowi Szyszko-Bohuszowi. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, kiedy powstał pierwszy projekt budynku nazwanego Domem Związku Artystów Plastyków im. Marszałka Piłsudskiego. Być może jeszcze pod koniec lat 20. Bez wątpienia już w 1933 roku Adolf Szyszko-Bohusz przygotował pełną dokumentację domu, która zakładała zabudowanie całej parceli. Parterowy budynek miał się składać z trzech segmentów: od ulicy Asnyka miała się mieścić część reprezentacyjna i biurowa budynku, od ulicy Łobzowskiej – „sala imprezowa” (do tańczenia), a pomiędzy nimi – przestronna sala wystawowa. Zaprojektowany gmach miał charakter nowoczesnego parterowego pawilonu. Tylko w skrzydle od ulicy Asnyka przewidziano piętro, na którym miała się znajdować niewielka sala posiedzeń, salon i pomieszczenie gabinetowe.

W 1934 roku plany budynku zostały ostatecznie zaakceptowane przez krakowski Zarząd Miejski. Z powodu skromnego budżetu projekt został w 1935 roku zredukowany do powstałego w pierwszej kolejności skrzydła od strony ulicy Łobzowskiej, w którym urządzono obszerną kawiarnię+D378 ze sceną, oraz bufet i kuchnię. W nieregularnym wnętrzu na planie zbliżonym do trapezu został wprowadzony czytelny rytm dzięki porządkującym wnętrze czterem słupom kolumnowym podtrzymującym strop. Pozostałą niezabudowaną część parceli prowizorycznie przeznaczono na ogród. W 1937 roku zatwierdzono, a następnie do 1939 roku zrealizowano dodatkowe plany nadbudowy piętra, na którym miał się mieścić salon sprzedaży obrazów. Przewidywano też możliwość aranżacji pracowni malarskich.

Elewacja pawilonu od ulicy Łobzowskiej (podobnie jak w niezrealizowanym skrzydle od ulicy Asnyka) otrzymała oszczędny, modernistyczny charakter. Artykulacja ścian podporządkowana została tylko ramie żelbetowych podziałów międzyokiennych tworzących rodzaj abstrakcyjnej siatki. Na wysokości drugiej kondygnacji zastosowano ciągły pas okien. Jedynym elementem czysto dekoracyjnym jest efektowny – wykonany przy użyciu nowoczesnej typografii – napis „Dom Plastyków”. Realizacja, mimo okrojonego programu, stanowi jeden z najciekawszych przykładów tendencji nowoczesnych w twórczości Adolfa Szyszko-Bohusza, daje także wyraz modernistycznych aspiracji krakowskiego środowiska artystycznego.