Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Krakowska siedziba Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Pędzichów 27 to ostatnie ważne dzieło Fryderyka Tadaniera, pełniącego w pierwszych latach po wojnie urząd kierownika biura budowlanego ZUS-u. Gmach został dobudowany do powstałego w 1925 roku budynku narożnego (ul. Pędzichów 25), będącego własnością tej samej instytucji, którego projekt wyszedł z jednego z największych biur architektonicznych ówczesnego Krakowa – Spójni Budowlanej Mączyński Stryjeński Korn.

Tadanier, mając za zadanie zespolić budynek nowoprojektowany z istniejącym, zdecydował się powtórzyć motyw cokołu z wydatnym diamentowym boniowaniem. Kwestię artykulacji ścian rozwiązał natomiast w typowy dla siebie sposób – przy pomocy szerokich zdwojonych lizen, dodających budynkowi monumentalnego charakteru właściwego reprezentacyjnej architekturze państwowej. Ponad starannie zaprojektowanymi drzwiami wejściowymi miało się znaleźć nigdy niezrealizowane rzeźbiarskie godło, a centralną część fasady wieńczyć miał maszt flagowy. W środku budynku znalazł się efektowny hol o ścianach wyłożonych czerwonym kamieniem (dziś zachowanym zaledwie szczątkowo).

Gmach ZUS-u, ukończony w przededniu proklamowania socrealizmu, jest jednym z ostatnich budynków użyteczności publicznej powstałych w Krakowie, kontynuujących tradycję międzywojenną, co w jasny sposób pokazuje, że częste stawianie cezury w historii architektury polskiej w roku 1939, zamiast w roku 1949 jest dyskusyjne.