Wille dla dyrektorów KKO
(Stanisława Kochanowskiego i Kazimierza Jelonka)






Adolf Szyszko-Bohusz
1936–1938
Dzielnica V – Krowodrza
Domy i wille
ul. Domeyki 1 i 2
Informacje o obiekcie
W okresie międzywojennym największe inwestycje mieszkaniowe inicjowane były nie jak przed I wojną światową przez prywatnych inwestorów, ale przez instytucje finansowe i przemysłowe. Najczęściej przybierały one kształt dużych kompleksów wielorodzinnych położonych w pobliżu centrów miast, czego przykładem na gruncie Krakowa jest między innymi dom pracowników PKO.
W niektórych wypadkach inwestycje mieszkaniowe przybierały formę kompleksów domów jednorodzinnych. Do tej drugiej grupy w Krakowie zaliczyć można zespół domów powstałych wzdłuż ulicy Domeyki (dawniej Pększyca-Grudzińskiego) dla Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Krakowskiego.
Osiedle powstało po zachodniej stronie miasta, na terenie dawnego toru wyścigów konnych, gdzie w okresie międzywojennym gmina Kraków intensywnie inwestowała w obiekty sportowe i przestrzeń rekreacyjną. Obszar nazywany Cichym Kącikiem został wyposażony w 1936 roku w linię tramwajową, której pętla stanowiła centralny punkt nowej inwestycji mieszkaniowej. Grupa kilkunastu domów wznoszona była od połowy lat 30. Budynki, które w sposób jednoznaczny nawiązywały do estetyki modernizmu, zostały zaprojektowane przez dwóch architektów. Większość domów w obrębie osiedla opracował Wacław Nowakowski. Dwie największe wille stanowiące symboliczną bramę do zespołu
zaprojektował nauczyciel Nowakowskiego z czasów studiów na Politechnice Lwowskiej, Adolf Szyszko-Bohusz.
Bliźniacze wille przy ulicy Domeyki 1 i 2 zostały zbudowane w 1936 roku i pierwotnie należały do dyrektorów KKO Stanisława Kochanowskiego (ul. Domeyki 1) oraz dr. Kazimierza Jelonka (ul. Domeyki 2). Wille dyrektorskie to podpiwniczone, piętrowe budynki zamknięte dodatkowym, użytkowym poddaszem z dachem o niskim kącie nachylenia. Na parterze przewidziano duży salon z półkolistym ogrodem zimowym oraz wyjściem na obszerny taras od strony południowej, na I piętrze mieściły się sypialnie, w przyziemiu garaż. Prostopadłościenne, bryły domów urozmaicono półkolistymi występami ogrodów zimowych w bocznych elewacjach, które otwierają się ku ulicy Domeyki oraz loggiami, które przylegają do elewacji ogrodowych i podtrzymują tarasy. Wnętrza doświetlają obszerne przeszklenia, wśród których na szczególną uwagę zasługują okna narożne doświetlające częściowo parter, piętro oraz poddasze. Niektóre elementy kompozycji, m.in. półkoliste zaokrąglenia balkonów, wiążą wille z modną w latach 30. stylistyką okrętową. Podczas budowy domów zastosowano konstrukcję żelbetową, która najlepiej uwidoczniła się w odważnym zadaszeniu głównego wejścia. Cokół oblicowano często wówczas stosowanym dzikim kamieniem.
Trzeba zaznaczyć, że początkowo układ osiedla mógł wyglądać inaczej, w 1933 roku Przedsiębiorstwo dla Budowli Żelbetowych E. Uderski i Spółka zwróciła się do Adolfa Szyszko-Bohusza z prośbą o przygotowanie projektu dla osiedla domów obejmującego obszerną parcelę położoną po wschodniej stronie ulicy Domeyki. Architekt przygotował dwa projekty parterowych domów, jeden tradycyjny, z wysokim dachem i niewielkimi otworami okiennymi oraz drugi modernistyczny z płaskim dachem i wielkim przeszkleniem frontowej elewacji. Projekt urbanistyczny zakładał wniesienie zespołu o rozproszonym układzie przestrzennym bez wprowadzania osi symetrii, która pojawiła się w ostatecznie realizowanym planie dla KKO.
Opracowanie:
Michał Wiśniewski
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Miasteczko Studenckie AGH
Dom Polskiego Stowarzyszenia Studentek UJ „Jedność”
Międzyresortowy Instytut Technologii Materiałów Budowlanych i Ceramiki AGH
Wybrane trasy
Wesoła i Grzegórzki
Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.
Półwsie Zwierzynieckie
Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.
Błonia / Miasteczko Studenckie
Błonia to serce zielonych terenów położonych po zachodniej stronie Krakowa. W okresie międzywojennym w ich sąsiedztwie zaczęto wznosić gmachy uniwersyteckie oraz rozwijać infrastrukturę sportową, której uzupełnieniem były modernistyczne wille. Trasa prowadzi przez najważniejsze budynki uniwersyteckiego Krakowa, m.in. budynek Instytutu Chemii UJ oraz Miasteczko Studenckie AGH.