Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Osiedle Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Praca”

Legenda
Poza głównymi trasami
Architekt:

Stefan Piwowarczyk

Lata budowy:

1935–1938

Adres:

ul. Praska 51-67

Informacje o obiekcie

Osiedli spółdzielczych przed 1939 rokiem wybudowano w Krakowie niewiele, zwłaszcza w porównaniu z takimi miastami, jak Warszawa czy Łódź. To kamienica pozostała tu przez cały okres międzywojenny podstawową formą budownictwa wielorodzinnego. Przywiązanie do tradycji dominowało, mimo że bloki mieszkalne były znacznie bardziej ekonomiczne i oferowały wyższy standard mieszkania niż nierzadko ciemne, zawilgocone kamienice. W okresie międzywojennym podjęto jednak kilka prób zmierzenia się z „wielkim tematem modernizmu” – osiedlem mieszkaniowym.

Osiedle Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Praca” to największe i najbardziej kompleksowe założenie tego typu. Usytuowane w atrakcyjnej lokalizacji, niedaleko Wisły i Skałek Twardowskiego, zostało sfinansowane z funduszy Wojewódzkiego Związku Międzykomunalnej Opieki Społecznej, w ramach działalności Towarzystwa Osiedli Robotniczych. Budowę jednopiętrowych bloków, zaprojektowanych przez Stefana Piwowarczyka, rozpoczęto w 1935 roku. Do wybuchu II wojny światowej zdołano wybudować jedenaście z planowanych czternastu. W blokach, zakomponowanych w układzie grzebieniowym (prostopadle do ulicy, po obu jej stronach), rozplanowano mieszkania zgodne z funkcjonalistyczną koncepcją „mieszkania najmniejszego”. Były to skromne lokale jednopokojowe o wielkości 36 m2, z osobną kuchnią i łazienką. Do każdego z nich przynależał nieduży ogródek. Mieszkania (docelowo na osiedlu miało znaleźć się ich 500) przeznaczone były dla ubogich rodzin robotniczych, przy czym część z nich przydzielono bezpłatnie robotnikom zasłużonym w walce o niepodległość. W latach 1952-54 budynki nadbudowano o jedno piętro oraz wybudowano dwa brakujące bloki na południowo-zachodnim końcu osiedla. W latach 60. powstał trzeci, ostatni. W ten sposób zrealizowano po latach pierwotne założenie urbanistyczne.

W sąsiedztwie domów, przy ul. Praskiej 52 wybudowano w 1938 roku Dom Społeczny – jedyny tego typu obiekt istniejący w ówczesnym Krakowie. Jego projekt powstał przy współudziale architektów Michała Zakrzewskiego i Fryderyka Tadaniera. Dom Społeczny (dziś Dom Kultury „Tęcza”), stanowił „gospodarcze” i kulturalne zaplecze osiedla. Znalazły się w nim m.in. sklepy, przedszkole, sala widowiskowa, biblioteka, czytelnia i gabinet lekarski. Pierwotny projekt budynku zakładał realizacje obiektu awangardowego jak na krakowskie warunki, o formie architektonicznej adekwatnej do nowoczesnej funkcji, bliskiego osiągnięciom architektów z kręgu Bauhausu – wspartego na słupach, o długich pasach okien, z przeszkleniem w typie „termometru”. W efekcie cięć finansowych z części tych rozwiązań musiano zrezygnować i w zrealizowanej formie Dom Społeczny stracił trochę ze swego „modernistycznego ducha”.

Opracowanie:

Kamila Twardowska

Szlak modernizmu

Zobacz inne obiekty na trasie

Poza głównymi trasami

TVP Kraków

Poza głównymi trasami

Szpital Ubezpieczalni Społecznej

Poza głównymi trasami

Hotel Forum

Wybrane trasy

Trasa

Krowodrza

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.

Trasa

Półwsie Zwierzynieckie

Informacje:
Czytaj

Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.

Trasa

Godła Kamienic

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy