Miejski Stadion Sportowy

Popularyzacja sportu i dbałość o „kulturę fizyczną” to jedne z największych osiągnięć II RP. Sport przestał być zajęciem elitarnym, a Polacy zaczęli odnosić poważne olimpijskie sukcesy. W 1927 roku powołano Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, sprawujący pieczę nad organizacjami sportowymi, których w samym Krakowie było kilkadziesiąt i które, obok krzewienia sportowego ducha, w dużej mierze zajmowały się edukacją patriotyczną młodzieży. W tej atmosferze podjęto decyzję o budowie okazałego kompleksu obiektów sportowych, mającego podnieść turystyczną atrakcyjność miasta oraz dawać mieszkańcom miejsce zarówno do kibicowania, jak i do amatorskiej aktywności fizycznej. Była to jedna z największych inwestycji podjętych przed II wojną światową w Krakowie. Na lokalizację Miejskiego Stadionu Sportowego wybrano teren o powierzchni ponad 20 hektarów, ulokowany na końcu al. 3-go Maja, przy Błoniach, między os. Cichy Kącik a Parkiem Jordana. Projekt powierzono Marcinowi Bukowskiemu, związanemu z Urzędem Budownictwa Miejskiego architektowi i historykowi sztuki.

Najbardziej kosztownym elementem przedsięwzięcia miał być główny stadion, jak na ówczesne warunki niezwykle pojemny, bo przeznaczony dla 33 000 widzów (dla porównania: stadion mieszczący się tu dzisiaj, po przebudowie z 2010 roku, posiada niemal taką samą ilość miejsc – 33 326). Jego budowę planowano w sąsiedztwie parku, w miejscu stadionu „Wisły” z 1922 roku. Obok, bliżej osiedla Cichy Kącik, miały znaleźć się pomniejsze budowle: dwa stadiony lekkoatletyczne, amfiteatr, baseny – sportowy i rekreacyjny, korty tenisowe, boiska do piłki nożnej, hazeny (czeskiej piłki ręcznej) oraz do hokeja, tor łuczniczy, szatnie i kawiarnie. Budowa, do której w ramach prac społecznych zatrudniono wielu bezrobotnych, ruszyła w 1934 roku i trwała nieprzerwanie do wybuchu wojny. W tym, jak na skalę przedsięwzięcia, krótkim czasie zdołano wybudować stadion lekkoatletyczny męski (z widownią dla 3 tysięcy osób), boisko lekkoatletyczne dla kobiet, basen, korty tenisowe, amfiteatr oraz szatnie. Główny stadion powstał dopiero w 1954 roku.

Budowle z lat 1934-39 odznaczały się dużą prostotą, zarówno pod względem konstrukcyjnym, jak i architektonicznym. Otoczone bujną zielenią uzyskały elewacje z czerwonej cegły oraz proste bryły, urozmaicone bulajami, masztami flagowymi, żelbetowymi pergolami i płaskorzeźbami. Do dzisiaj pozostało niewiele dowodów dawnej świetności Miejskiego Stadionu Sportowego. Spośród nich warto zwrócić uwagę na dwa budynki damskiej i męskiej szatni, flankujące niegdyś wejście do amfiteatru. Na ich elewacjach zachowały się zaprojektowane przez Karola Muszkieta wyobrażenia Artemidy i Herkulesa.

Miejski Stadion Sportowy to najważniejsza krakowska realizacja Marcina Bukowskiego. Urodzony w Krakowie projektant studiował w latach 20. równolegle historię sztuki na UJ oraz architekturę na Wydziale Architektury krakowskiej ASP. W 1930 roku obronił także dyplom na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W 1933 roku zwyciężył w konkursie na projekt krakowskiego stadionu, przy którego budowie pracował aż do wybuchu wojny. W trakcie wojny początkowo był więziony, później pracował dla władz miasta. Po 1945 roku podjął pracę na świeżo utworzonym Wydziale Architektury przy Akademii Górniczej, w Katedrze Konserwacji Zabytków prowadzonej przez dziekana nowej szkoły Adolfa Szyszko-Bohusza. Rok później związał się z Wrocławiem zaangażowany był przy rekonstrukcji najcenniejszych zabytków miasta, m.in. katedry, arsenału i ratusza. Odbudowie tego ostatniego poświęcił monografię. Równocześnie był także wykładowcą, początkowo związany z Politechniką Wrocławską, od 1964 roku pracował na Politechnice Śląskiej. Kariera Bukowskiego pokazuje rolę, jaką krakowskie środowisko architektoniczne i konserwatorskie odgrywało także po zakończeniu wojny.