Kościół Matki Bożej Królowej Polski (Arka Pana)



Wojciech Pietrzyk
1965–1977
Dzielnica XVI – Bieńczyce
Kościoły
ul. Obrońców Krzyża 1
Informacje o obiekcie
Kościół Arka Pana to znakomity w skali kraju przykład architektury późnego modernizmu inspirowanej kaplicą w Ronchamp Le Corbusiera. Wprawdzie pierwszy budynek sakralny w Nowej Hucie miał stanąć na os. Teatralnym, ale władze nie wyraziły zgody na wybudowanie tam kościoła. Spowodowało to rozpoczęcie 27 kwietnia 1960 roku zamieszek przez mieszkańców, którzy wystąpili w obronie krzyża symbolizującego miejsce przyszłego kościoła. Krzyż pozostał na swoim miejscu lecz kościół nie został wybudowany – stanęła tam szkoła tysiąclatka. Próby wybudowania świątyni przeciągnęły się w czasie. Zgodę na nowohucki kościół ostatecznie wywalczył ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła, a budowę rozpoczęto z inicjatywy proboszcza Józefa Gorzelanego. Pierwszy kościół w Nowej Hucie został wybudowany na os. Dąbrowszczaków (dziś osiedle Przy Arce). Zaprojektowany przez Wojciecha Pietrzyka w 1965 roku, ze względów politycznych budowany był etapami w latach 1967-1977 w ramach rozbudowy kaplicy w Bieńczycach. Zgodnie z ówczesnymi normami kościół nie mógł przewyższać otaczającej go zabudowy. Obła i płynna bryła gmachu kontrastuje z ortogonalną architekturą okolicznych bloków.
Świątynia to trzypoziomowy budynek z kaplicami Adoracji, Matki Boskiej Fatimskiej zwanej Grotą i Pojednania. Usytuowany na plateau budynek został podparty na maszcie o konstrukcji mieszanej. Kościół zaprojektowany został na planie nieregularnego owalu. Do jego budowy użyto lanego betonu, dzięki temu uzyskano rzeźbiarską bryłę. Ściany membranowe skonstruowane na zasadzie wydętego żagla z zewnątrz obłożono drobnymi kamieniami rzecznymi, które dają ciekawy efekt fakturowy. Ściany pochylają się lekko do środka unosząc wywinięty łupinowy dach, wysunięty poza obręb ścian, obłożony gontem.
Wnętrze kościoła jest obszerną jednoprzestrzenną halą, do której wiedzie siedmioro drzwi symbolizujących siedem sakramentów. Posadzkę wykonano z zielonego marmuru, a ołtarz w kształcie symbolizującym dłoń z marmuru kararyjskiego. W środkowej części kościoła umieszczono monumentalny krucyfiks dłuta Bronisława Chromego. Pas okien u zwieńczenia ściany daje wrażenie unoszenia się dachu kościoła w powietrzu. Kościół ma powierzchnię 1300 m² i może jednocześnie pomieścić ok. 6000 osób.
Opracowanie:
Magdalena Smaga
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Centrum D – założenie urbanistyczne
Nowohuckie Centrum Kultury
Szkoła Podstawowa nr 87
Wybrane trasy
Aleje Trzech Wieszczów
Aleje Trzech Wieszczów to najważniejsza kreacja urbanistyczna i architektoniczna międzywojennego Krakowa. Trasa spaceru prowadzi wzdłuż Alei Adama Mickiewicza, najbardziej reprezentacyjnej części założenia, gdzie powstały monumentalne gmachy Akademii Górniczo-Hutniczej, Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Narodowego.
Wesoła i Grzegórzki
Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.
Godła Kamienic
W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.