Kościół Matki Bożej Królowej Polski (Arka Pana)



Wojciech Pietrzyk
1965–1977
Dzielnica XVI – Bieńczyce
Kościoły
ul. Obrońców Krzyża 1
Informacje o obiekcie
Kościół Arka Pana to znakomity w skali kraju przykład architektury późnego modernizmu inspirowanej kaplicą w Ronchamp Le Corbusiera. Wprawdzie pierwszy budynek sakralny w Nowej Hucie miał stanąć na os. Teatralnym, ale władze nie wyraziły zgody na wybudowanie tam kościoła. Spowodowało to rozpoczęcie 27 kwietnia 1960 roku zamieszek przez mieszkańców, którzy wystąpili w obronie krzyża symbolizującego miejsce przyszłego kościoła. Krzyż pozostał na swoim miejscu lecz kościół nie został wybudowany – stanęła tam szkoła tysiąclatka. Próby wybudowania świątyni przeciągnęły się w czasie. Zgodę na nowohucki kościół ostatecznie wywalczył ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła, a budowę rozpoczęto z inicjatywy proboszcza Józefa Gorzelanego. Pierwszy kościół w Nowej Hucie został wybudowany na os. Dąbrowszczaków (dziś osiedle Przy Arce). Zaprojektowany przez Wojciecha Pietrzyka w 1965 roku, ze względów politycznych budowany był etapami w latach 1967-1977 w ramach rozbudowy kaplicy w Bieńczycach. Zgodnie z ówczesnymi normami kościół nie mógł przewyższać otaczającej go zabudowy. Obła i płynna bryła gmachu kontrastuje z ortogonalną architekturą okolicznych bloków.
Świątynia to trzypoziomowy budynek z kaplicami Adoracji, Matki Boskiej Fatimskiej zwanej Grotą i Pojednania. Usytuowany na plateau budynek został podparty na maszcie o konstrukcji mieszanej. Kościół zaprojektowany został na planie nieregularnego owalu. Do jego budowy użyto lanego betonu, dzięki temu uzyskano rzeźbiarską bryłę. Ściany membranowe skonstruowane na zasadzie wydętego żagla z zewnątrz obłożono drobnymi kamieniami rzecznymi, które dają ciekawy efekt fakturowy. Ściany pochylają się lekko do środka unosząc wywinięty łupinowy dach, wysunięty poza obręb ścian, obłożony gontem.
Wnętrze kościoła jest obszerną jednoprzestrzenną halą, do której wiedzie siedmioro drzwi symbolizujących siedem sakramentów. Posadzkę wykonano z zielonego marmuru, a ołtarz w kształcie symbolizującym dłoń z marmuru kararyjskiego. W środkowej części kościoła umieszczono monumentalny krucyfiks dłuta Bronisława Chromego. Pas okien u zwieńczenia ściany daje wrażenie unoszenia się dachu kościoła w powietrzu. Kościół ma powierzchnię 1300 m² i może jednocześnie pomieścić ok. 6000 osób.
Opracowanie:
Magdalena Smaga
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Wybrane trasy
Godła Kamienic
W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.
Półwsie Zwierzynieckie
Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.
Stare Miasto
Krakowskie Stare Miasto rzadko kojarzone jest z modernizmem. Tymczasem po wielkim pożarze miasta w 1850 roku średniowieczny rdzeń Krakowa przeszedł radykalną wymianę zabudowy, którą kontynuowano w okresie międzywojennym. W centrum miasta wznoszono wówczas luksusowe kamienice, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wielkie budynki publiczne, siedziby banków i instytucji państwowych.