Kościół Matki Bożej Królowej Polski (Arka Pana)
Wojciech Pietrzyk
1965–1977
Dzielnica XVI – Bieńczyce
Kościoły
ul. Obrońców Krzyża 1
Informacje o obiekcie
Kościół Arka Pana to znakomity w skali kraju przykład architektury późnego modernizmu inspirowanej kaplicą w Ronchamp Le Corbusiera. Wprawdzie pierwszy budynek sakralny w Nowej Hucie miał stanąć na os. Teatralnym, ale władze nie wyraziły zgody na wybudowanie tam kościoła. Spowodowało to rozpoczęcie 27 kwietnia 1960 roku zamieszek przez mieszkańców, którzy wystąpili w obronie krzyża symbolizującego miejsce przyszłego kościoła. Krzyż pozostał na swoim miejscu lecz kościół nie został wybudowany – stanęła tam szkoła tysiąclatka. Próby wybudowania świątyni przeciągnęły się w czasie. Zgodę na nowohucki kościół ostatecznie wywalczył ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła, a budowę rozpoczęto z inicjatywy proboszcza Józefa Gorzelanego. Pierwszy kościół w Nowej Hucie został wybudowany na os. Dąbrowszczaków (dziś osiedle Przy Arce). Zaprojektowany przez Wojciecha Pietrzyka w 1965 roku, ze względów politycznych budowany był etapami w latach 1967-1977 w ramach rozbudowy kaplicy w Bieńczycach. Zgodnie z ówczesnymi normami kościół nie mógł przewyższać otaczającej go zabudowy. Obła i płynna bryła gmachu kontrastuje z ortogonalną architekturą okolicznych bloków.
Świątynia to trzypoziomowy budynek z kaplicami Adoracji, Matki Boskiej Fatimskiej zwanej Grotą i Pojednania. Usytuowany na plateau budynek został podparty na maszcie o konstrukcji mieszanej. Kościół zaprojektowany został na planie nieregularnego owalu. Do jego budowy użyto lanego betonu, dzięki temu uzyskano rzeźbiarską bryłę. Ściany membranowe skonstruowane na zasadzie wydętego żagla z zewnątrz obłożono drobnymi kamieniami rzecznymi, które dają ciekawy efekt fakturowy. Ściany pochylają się lekko do środka unosząc wywinięty łupinowy dach, wysunięty poza obręb ścian, obłożony gontem.
Wnętrze kościoła jest obszerną jednoprzestrzenną halą, do której wiedzie siedmioro drzwi symbolizujących siedem sakramentów. Posadzkę wykonano z zielonego marmuru, a ołtarz w kształcie symbolizującym dłoń z marmuru kararyjskiego. W środkowej części kościoła umieszczono monumentalny krucyfiks dłuta Bronisława Chromego. Pas okien u zwieńczenia ściany daje wrażenie unoszenia się dachu kościoła w powietrzu. Kościół ma powierzchnię 1300 m² i może jednocześnie pomieścić ok. 6000 osób.
Opracowanie:
Magdalena Smaga
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Stołówka Pracowników Huty im. Lenina
Centrum D – założenie urbanistyczne
Mistrzejowice - założenie urbanistyczne
Wybrane trasy
Poza głównymi trasami
W XX wieku miał miejsce dynamiczny rozwój Krakowa, którego ślady pod postacią wyjątkowych dzieł architektury odnajdziemy na ternie całego miasta. Spacerując po często odległych dzielnicach możemy dotrzeć do wielu wybitnych budowli z okresu międzywojennego oraz z czasów przyspieszonej ekspansji miasta po 1945 roku.
Krowodrza
W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.
Błonia / Miasteczko Studenckie
Błonia to serce zielonych terenów położonych po zachodniej stronie Krakowa. W okresie międzywojennym w ich sąsiedztwie zaczęto wznosić gmachy uniwersyteckie oraz rozwijać infrastrukturę sportową, której uzupełnieniem były modernistyczne wille. Trasa prowadzi przez najważniejsze budynki uniwersyteckiego Krakowa, m.in. budynek Instytutu Chemii UJ oraz Miasteczko Studenckie AGH.