Dom Turysty PTTK

Dom Turysty PTTK (aktualnie Hotel Wyspiański), zaprojektowany został w latach 1956-59 przez Stanisława Spyta i Zbigniewa Mikołajewskiego. Zrealizowany w latach 1959-63, zlokalizowany jest między dzisiejszymi ulicami Westerplatte, Kopernika i Zyblikiewicza. W chwili oddania do użytku był to największy tego typu obiekt turystyczny w Polsce. Zapewniając blisko tysiąc miejsc noclegowych przewyższał swoją ofertą całą ówczesną bazę hotelową w mieście (liczącą 850 miejsc w 9 przedwojennych hotelach). Dla porównania – otwarty niemal w tym samym czasie dom turysty w Zakopanym liczył 630 miejsc.

Budynek został zlokalizowany w pobliżu historycznego centrum Krakowa, a także w niewielkiej odległości od centrum komunikacyjnego – dworców PKP i PKS. Wśród sąsiedniej historyzującej zabudowy wyróżnia się prostotą geometrycznych podziałów fasady i masywną bryłą w stylu późnego modernizmu. To jedyne tego typu założenie w tej części miasta. Lekkie cofnięcie budynku w stosunku do zabudowy ulicy, delikatne wygięcie elewacji frontonowej i niewielki plac, który znakomicie nadaje się, jako miejsce zbiórek wycieczek, sprawiają jednak, że dobrze wpisuje się w otaczającą tkankę miejską. Dom Turysty składa się z zespołu trzech połączonych ze sobą budynków. Budynek główny wzniesiony został w konstrukcji szkieletu żelbetowego z wypełnieniami z cegły. Pozostałe budynki zrealizowano w konstrukcji mieszanej murowo-szkieletowej. Ze względu na wysoki poziom wód gruntowych budynek od strony ul. Zyblikiewicza posadowiono na palach. Budynek przy Westerplatte jest pięciokondygnacyjny o elewacji tynkowanej, utrzymanej w jasnych tonacjach, złożonej z balkonów o pełnych balustradach. Głębokie, jednakowych rozmiarów balkony, zajmujące całą niemal fasadę, tworzą zdyscyplinowany ortogonalny porządek elewacji frontowej, otwierającej się na zieleń Plant. Fragment ściany przy głównym wejściu ma plastyczny wyraz – układając się w rodzaj rustykalnego dekoracyjnego wątku , utworzonego z wydatnych bloczków granitowych prostokątnych i łupanych. Dolna część budynku – w poziomie mieszczącym hol wejściowy i recepcję jest przeszklona. W budynku rozmieszczono sypialnie ośmioosobowe. Ponadto zlokalizowano tam recepcję, a także dość niezwykłe rozwiązanie funkcjonalne – hotel dzienny, przeznaczony dla turystów, którzy nie korzystali z noclegu (stąd ciekawa nazwa jednego z pomieszczeń – hall „passantów”). Hotel dzienny mieścił pokoje wypoczynkowe, sanitariaty, przechowalnię bagażu, punkt sprzedaży pamiątek, salę telewizyjną i miejsce do spożywania posiłków. Wnętrze budynku zaprojektowane zostało przez Zdzisława Szpyrkowskiego, a dekoracja mozaikowa przez Antoniego Hajdeckiego. Wnętrza projektowane były indywidualnie, ale wyposażenie pokoi pochodziło z oferty sklepów meblowych. Indywidualnie zaprojektowano wyposażenie sali barowej i holu głównego. W holu znajdują się piękne ażurowe, wachlarzowe schody prowadzące do hotelu dziennego, stanowiące najbardziej charakterystyczny element dekoracyjny budynku.

Równolegle do głównego gmachu usytuowano dom z sypialniami dwuosobowymi. Wszystkie zespoły sypialni posiadały własne sanitariaty – umywalki i wc. Na każdej kondygnacji znajdowały się przestrzenie rekreacyjne. Budynek trzeci przy Zyblikiewicza połączony był tarasem z pozostałą zabudową. Pierwotnie przeznaczony był na klub PTTK, jednak podczas realizacji część pomieszczeń przekształcono na pokoje o niższym standardzie. Rozbudowany program funkcjonalny zespołu, sprawił, że w czasach swojej największej świetności był on prawdziwym „kombinatem turystycznym”, symbolem nowej jakości wypoczynku dostępnej dla każdego. Współcześnie pełniąc wciąż funkcje stosunkowo niedrogiego hotelu turystycznego, budynek uległ jednak przekształceniom estetycznym, zwłaszcza w obrębie wyposażania wnętrz.