Dom Turysty PTTK
Stanisław Spyt
1956–1963
Dzielnica I – Stare Miasto
Pozostałe
ul. Westerplatte 15
Informacje o obiekcie
Dom Turysty PTTK (aktualnie Hotel Wyspiański), zaprojektowany został w latach 1956-59 przez Stanisława Spyta i Zbigniewa Mikołajewskiego. Zrealizowany w latach 1959-63, zlokalizowany jest między dzisiejszymi ulicami Westerplatte, Kopernika i Zyblikiewicza. W chwili oddania do użytku był to największy tego typu obiekt turystyczny w Polsce. Zapewniając blisko tysiąc miejsc noclegowych przewyższał swoją ofertą całą ówczesną bazę hotelową w mieście (liczącą 850 miejsc w 9 przedwojennych hotelach). Dla porównania – otwarty niemal w tym samym czasie dom turysty w Zakopanym liczył 630 miejsc.
Budynek został zlokalizowany w pobliżu historycznego centrum Krakowa, a także w niewielkiej odległości od centrum komunikacyjnego – dworców PKP i PKS. Wśród sąsiedniej historyzującej zabudowy wyróżnia się prostotą geometrycznych podziałów fasady i masywną bryłą w stylu późnego modernizmu. To jedyne tego typu założenie w tej części miasta. Lekkie cofnięcie budynku w stosunku do zabudowy ulicy, delikatne wygięcie elewacji frontonowej i niewielki plac, który znakomicie nadaje się, jako miejsce zbiórek wycieczek, sprawiają jednak, że dobrze wpisuje się w otaczającą tkankę miejską. Dom Turysty składa się z zespołu trzech połączonych ze sobą budynków. Budynek główny wzniesiony został w konstrukcji szkieletu żelbetowego z wypełnieniami z cegły. Pozostałe budynki zrealizowano w konstrukcji mieszanej murowo-szkieletowej. Ze względu na wysoki poziom wód gruntowych budynek od strony ul. Zyblikiewicza posadowiono na palach. Budynek przy Westerplatte jest pięciokondygnacyjny o elewacji tynkowanej, utrzymanej w jasnych tonacjach, złożonej z balkonów o pełnych balustradach. Głębokie, jednakowych rozmiarów balkony, zajmujące całą niemal fasadę, tworzą zdyscyplinowany ortogonalny porządek elewacji frontowej, otwierającej się na zieleń Plant. Fragment ściany przy głównym wejściu ma plastyczny wyraz – układając się w rodzaj rustykalnego dekoracyjnego wątku , utworzonego z wydatnych bloczków granitowych prostokątnych i łupanych. Dolna część budynku – w poziomie mieszczącym hol wejściowy i recepcję jest przeszklona. W budynku rozmieszczono sypialnie ośmioosobowe. Ponadto zlokalizowano tam recepcję, a także dość niezwykłe rozwiązanie funkcjonalne – hotel dzienny, przeznaczony dla turystów, którzy nie korzystali z noclegu (stąd ciekawa nazwa jednego z pomieszczeń – hall „passantów”). Hotel dzienny mieścił pokoje wypoczynkowe, sanitariaty, przechowalnię bagażu, punkt sprzedaży pamiątek, salę telewizyjną i miejsce do spożywania posiłków. Wnętrze budynku zaprojektowane zostało przez Zdzisława Szpyrkowskiego, a dekoracja mozaikowa przez Antoniego Hajdeckiego. Wnętrza projektowane były indywidualnie, ale wyposażenie pokoi pochodziło z oferty sklepów meblowych. Indywidualnie zaprojektowano wyposażenie sali barowej i holu głównego. W holu znajdują się piękne ażurowe, wachlarzowe schody prowadzące do hotelu dziennego, stanowiące najbardziej charakterystyczny element dekoracyjny budynku.
Równolegle do głównego gmachu usytuowano dom z sypialniami dwuosobowymi. Wszystkie zespoły sypialni posiadały własne sanitariaty – umywalki i wc. Na każdej kondygnacji znajdowały się przestrzenie rekreacyjne. Budynek trzeci przy Zyblikiewicza połączony był tarasem z pozostałą zabudową. Pierwotnie przeznaczony był na klub PTTK, jednak podczas realizacji część pomieszczeń przekształcono na pokoje o niższym standardzie. Rozbudowany program funkcjonalny zespołu, sprawił, że w czasach swojej największej świetności był on prawdziwym „kombinatem turystycznym”, symbolem nowej jakości wypoczynku dostępnej dla każdego. Współcześnie pełniąc wciąż funkcje stosunkowo niedrogiego hotelu turystycznego, budynek uległ jednak przekształceniom estetycznym, zwłaszcza w obrębie wyposażania wnętrz.
Opracowanie:
Magdalena Smaga
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Giełda Pieniężna „Gródek”
Dom Związku Artystów Plastyków
Kamienica Pod Pszczółkami
Wybrane trasy
Błonia / Miasteczko Studenckie
Błonia to serce zielonych terenów położonych po zachodniej stronie Krakowa. W okresie międzywojennym w ich sąsiedztwie zaczęto wznosić gmachy uniwersyteckie oraz rozwijać infrastrukturę sportową, której uzupełnieniem były modernistyczne wille. Trasa prowadzi przez najważniejsze budynki uniwersyteckiego Krakowa, m.in. budynek Instytutu Chemii UJ oraz Miasteczko Studenckie AGH.
Aleje Trzech Wieszczów
Aleje Trzech Wieszczów to najważniejsza kreacja urbanistyczna i architektoniczna międzywojennego Krakowa. Trasa spaceru prowadzi wzdłuż Alei Adama Mickiewicza, najbardziej reprezentacyjnej części założenia, gdzie powstały monumentalne gmachy Akademii Górniczo-Hutniczej, Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Narodowego.
Krowodrza
W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.