Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Budynek gimnazjum oraz internatu oo. Paulinów

(obecnie Wyższe Seminarium Duchowne zakonu Paulinów)

Legenda

Informacje o obiekcie

W okresie międzywojennym w Krakowie powstało tylko kilka nowych kościołów. Zazwyczaj budowane były na terenach, które niedługo wcześniej dołączono do miasta i które najczęściej zamieszkiwali robotnicy, np. na Dębnikach, w Płaszowie lub na Grzegórzkach. Równocześnie w mieście powstały, aż trzy nowe seminaria duchowne. Chociaż pod Wawelem na początku XX wieku wzniesiono już jedno Seminarium dla tutejszej Archidiecezji, to w okresie międzywojennym postanowiono zrealizować kolejne, jedno przy ulicy Bernardyńskiej dla Diecezji Częstochowskiej i drugie przy Alei Mickiewicza dla Diecezji Śląskiej. Kraków wydawał się być najlepszym dla władz Kościoła w Polsce miejscem dla formowania i kształcenia kleryków. Oba budynki powstały jeszcze w latach 20., a autorami ich ekspresjonistycznych brył byli Zygmunt Gawlik i Franciszek Mączyński.
Trzecim tego typu nowym budynkiem w Krakowie było gimnazjum i seminarium oo. Paulinów na Skałce. Budynek, który był inwestycją zakonu Paulinów został wzniesiony w latach 1933-1935 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza, krakowskiego architekta i konserwatora. Już na początku lat 20. wspomniany architekt zrealizował serię prestiżowych prac na terenie klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, m.in. wybudował neorokokowy Wieczernik spowiednicę i przylegające do niej krużganki. Od 1927 roku Adolf Szyszko-Bohusz pracował także przy konserwacji kościoła p.w. Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława na Skałce. Zwarta, modernistyczna bryła nowego budynku, który powstał tuż obok kościoła stanowiła jeden z najodważniejszych przykładów zastosowania estetyki modernizmu w twórczości projektanta. Budynek powstał w zabytkowej przestrzeni, pomiędzy barokowym kompleksem klasztoru i kościoła na Skałce, a gotyckim kościołem p.w. Św. Katarzyny. Pomimo tego sąsiedztwa architekt zdecydował się na sięgnięcie po formy nowoczesne, które jednoznacznie odcinały się od otoczenia.
Budynek ma cztery kondygnacje, a jego prostą i zwartą bryłę wzniesioną w żelbetowej konstrukcji wieńczy płaski dach. Bryła gmachu jest rozczłonkowana i składa się z trzech części: wschodniej z biurami, klasami i mieszkaniami, środkowej, z ryzalitem klatki schodowej oraz zachodniej mieszczącej salę rekreacyjną oraz kaplicę. W części środkowej, przed wejściem umieszczono niski podpierający taras aneks, który obustronnie zaoblono, a w centrum zamontowano potrójne drzwi o ekspresjonistycznych dekoracjach. Ponad tarasem umiejscowiono pasmowo przeszklony ryzalit z klatką schodową. W układzie elewacji dominują pasmowo ujęte okna. Część zachodnia budynku wznosi się na tę samą wysokość co pozostałe fragmenty, ale obejmuje jedynie dwie kondygnacje. U dołu umieszczono salę rekreacyjną, a powyżej kaplicę. Odrębny charakter tej części budynku podkreśla wertykalna artykulacja, którą budują płaskie lizeny tworzące wielki porządek. Ściany w górnej części przeprute zostały obszernymi, okrągłymi okulusami, które doświetlają wnętrze kaplicy. Ten typ dekoracji może być łączony z popularną w omawianym okresie estetyką okrętową, chociaż podkreślić należy, że forma mogła mieć inną proweniencję.
Aranżację wnętrz oraz większość modernistycznych elementów wyposażenia zaprojektował sam Adolf Szyszko-Bohusz. Najciekawszym z pomieszczeń jest kaplica nakryta żelbetowym kasetonowym stropem. W przestrzeni kaplicy dominują okulusy, którym towarzyszą wernakularne freski. To zestawienie tworzy pozorny dysonans, ale w rzeczywistości stanowi odbicie charakterystycznego dla Krakowa eklektyzmu, w ramach którego tolerowany i antycypowany był tutaj modernizm. Architektura gmachu stanowi jeden z najwcześniejszych pod Wawelem przykładów sięgnięcia po wzory nowoczesne w okresie międzywojennym.

Opracowanie:

Michał Wiśniewski

Szlak modernizmu

Zobacz inne obiekty na trasie

Wybrane trasy

Trasa

Wesoła i Grzegórzki

Informacje:
Czytaj

Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.

Trasa

Krowodrza

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.

Trasa

Aleje Trzech Wieszczów

Informacje:
Czytaj

Aleje Trzech Wieszczów to najważniejsza kreacja urbanistyczna i architektoniczna międzywojennego Krakowa. Trasa spaceru prowadzi wzdłuż Alei Adama Mickiewicza, najbardziej reprezentacyjnej części założenia, gdzie powstały monumentalne gmachy Akademii Górniczo-Hutniczej, Biblioteki Jagiellońskiej i Muzeum Narodowego.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy