Zespół Państwowych Szkół Muzycznych
im. Mieczysława Karłowicza
Marek Jabłoński
1959–1971
Dzielnica XVIII – Nowa Huta
Szkoły
os. Centrum E 2
Informacje o obiekcie
Nowa Huta od pierwszych lat istnienia postrzegana była jako miejsce pozbawione dostępu do kultury. Opublikowany w 1955 roku „Poemat dla dorosłych” autorstwa Adma Ważyka stworzył negatywny stereotyp nowego miasta. Władze partyjne chcąc walczyć ze złym wizerunkiem priorytetowej, robotniczej dzielnicy postanowiły wznieść na jej terenie kilka dużych budynków przeznaczonych dla potrzeb kultury. Jeszcze w okresie, gdy o estetycznym rozwoju Nowej Huty decydował socrealizm powstały budynki kina „Świt” i „Światowid” oraz teatru „Ludowego”. Kolejną ważną inwestycję stanowił gmach szkoły muzycznej.
Działalność szkoły sięgała 1953 roku i powstania ogniska muzycznego przy jednej ze szkół podstawowych. W 1958 roku ognisko zostało przekształcone w Państwową Szkołę Muzyczną, dla której już rok później opracowany został projekt architektoniczny. Na działce położonej w bezpośrednim sąsiedztwie skarpy nowohuckiej oraz kina „Światowid” po wschodniej stronie osi urbanistycznej dzielnicy postanowiono wznieść obszerny budynek szkoły, której towarzyszyć miały dwie sale koncertowe, kameralna dla stu oraz główna dla 500 widzów. Pracę nad projektem powierzono Markowi Jabłońskiemu, który przygotował modernistyczną kompozycję o schemacie rusztu, w skład którego wchodziły dwa podłużne, równolegle zaplanowane parterowe pawilony. Od wschodu łączy je główny budynek szkoły, który w części wejściowej zawieszony na słupach wystaje poza linię układu. Po przeciwległej stronie kompozycję układu zamyka główna sala koncertowa. Pomiędzy czterema bryłami znajduje się wewnętrzny dziedziniec. Same budynki są proste, pozbawione dekoracji, w rysunku elewacji dominują monotonne rzędy pionowych okien.
Budynek głównej sali koncertowej stanowi ekspresyjną bryłę z mocno podniesionym dachem wspartym na harmonijkowo ukształtowanej ścianie. Plastyczną dominantą całości jest monumentalna dekoracja ceramiczna, która wypełnia całą ścianę boczną i optycznie zamyka kompozycję budynku. Jej autorami byli Marek i Jerzy Jabłoński. Oddany do użytku w 1974 roku budynek szkoły muzycznej zaskakuje konsekwencją w sposobie ukształtowania kompozycji architektonicznej. Od momentu powstania przez następne niespełna cztery dekady, aż do chwili inauguracji Opery Krakowskiej sala koncertowa nowohuckiej szkoły muzycznej była największym i najnowocześniejszym tego typu pomieszczeniem w Krakowie. W 2012 roku zakończono prace przy rozbudowie szkoły. Nowy, utrzymany w postmodernistycznej narracji budynek, który przylega do całości od strony skarpy oraz zewnętrzny amfiteatr negatywnie wpływają na estetyczny wyraz całości zespołu.
Opracowanie:
Michał Wiśniewski
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Nowohuckie Centrum Kultury
Nowa Huta – założenie urbanistyczne
Wybrane trasy
Nowa Huta
Nowa Huta to najważniejsza kreacja urbanistyczna powojennego Krakowa i kluczowe osiągnięcie polskiej architektury okresu socrealizmu. Spacer poświęcony najstarszej części Nowej Huty przybliża historię rozwoju dzielnicy oraz pokazuje różnorodność polskiej architektury tego okresu. Oprócz Placu Centralnego przedstawia historię modernistycznego Bloku Szwedzkiego oraz Arki Pana w Bieńczycach.
Krowodrza
W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.
Godła Kamienic
W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.