Hala Targowa

W drugiej połowie lat 20. władze Krakowa zdecydowały się wyprowadzić handel spożywczy z miejskich kramów i jatek oraz stworzyć dla niego miejsce odpowiadające wymogom sanitarnym. W 1928 roku architekci zatrudnieni w Urzędzie Budownictwa Miejskiego: Edward Kreisler i Czesław Boratyński udali się w podróż do Czech i Niemiec, aby rozeznać się w tym, jak wyglądają tamtejsze hale targowe. W rezultacie przeprowadzonej przez nich analizy postanowiono wybudować w Krakowie trzy obiekty o tej funkcji: przy Rynku Kleparskim (obsługujący północną część miasta), w Podgórzu – w miejscu istniejącej ówcześnie hali między ul. Kalwaryjską i ul. I. Krasickiego (dla południa Krakowa) oraz trzeciego, największego, zlokalizowanego na tzw. gruntach poaugustiańskich, przy zbiegu ul. Grzegórzeckiej i al. I. Daszyńskiego. Miał on stanowić „spiżarnię” śródmieścia, Kazimierza oraz Salwatora. Atutami takiego położenia było sąsiedztwo rzeźni miejskiej oraz fakt, że już wcześniej znajdował się w tym miejscu plac targowy.

Co ciekawe, pierwsze projekty hal, wykonane przez Kreislera i Boratyńskiego, zakładały budowle o charakterze historyzującym. Hala targowa przy Rynku Kleparskim uzyskać miała ostre neogotyckie łuki arkad (nawiązujące do Sukiennic), podgórska zaś posiadała cechy architektury bizantyńskiej. Hala przy ul. Grzegórzeckiej, o bryle spiętrzonej w trzech uskokach, była spośród nich najnowocześniejsza, jednakże i tak dość stylistycznie zachowawcza.

Rozpoczęcie budowy hal było odwlekane z roku na rok. Ostatecznie powstała tylko jedna z nich – ta przy ul. Grzegórzeckiej. Projekt wykonawczy powierzono jednak nie Kreislerowi i Boratyńskiemu, a innemu architektowi związanemu z Urzędem Budownictwa Miejskiego – Juliuszowi Dumnickiemu. Pierwsze plany budynku powstały w 1936 roku. Niedługo później architekt udał się do Katowic, Chorzowa, Warszawy i Gdyni w celu przeprowadzenia kolejnych analiz porównawczych. Choć tego typu wyjazdy były ówcześnie popularną praktyką, to jednak fakt, jak wnikliwej obserwacji poddano tamtejsze hale targowe budzi dzisiaj w zdumienie. W opracowaniu opisywano tak drobne detale jak np. miejsce gdzie skubie się pierze, głębokość solanek oraz rodzaj drewna, z jakiego zostały one wykonane.

Po powrocie Dumnicki całkowicie zmienił swoją koncepcję. Wydaje się, że największy wpływ na ostateczną formę krakowskiej hali targowej miała jej katowicka odpowiedniczka. Zamiast budynku o horyzontalnej bryle, płaskim dachu i długich pasach okien, architekt zdecydował się na niski gmach, o podłużnym rzucie i bazylikowym układzie, z wyższym, poprzecznie zakomponowanym skrzydłem na tyłach. Obok głównego budynku hali, po stronie al. I. Daszyńskiego Dumnicki zaprojektował drugi, znacznie mniejszy. Proste elewacje „części bazylikowej” przepruto dużymi oknami, a kondygnację parteru oraz fasadę częściowo wykończono ciemnym klinkierem. Pojawił się on także na elewacjach mniejszego budynku.

W głównej hali znalazło się 36 stoisk mięsnych. Drugi z budynków przeznaczono na targ warzywny, laboratoria (bakteriologiczne, weterynaryjne, chemiczne) i pomieszczenia administracyjne. Miedzy budynkami przewidziano plac targowy, a na tyłach „postój wozów”. Budowy prowadzonej przez renomowaną krakowską firmę „Spójnia Budowlana”, wiodącą prym w konstrukcjach żelbetowych, nie udało się ukończyć przez wojną. Sfinalizowali ją Niemcy w 1940 roku. W latach dziewięćdziesiątych przestrzeń hali głównej przedzielono stropem tworzącym dodatkową kondygnację.