Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności

Legenda
Stare Miasto
Lata budowy:

1922–1925

Funkcja:

Urzędy

Adres:

ul. Wielopole 19

bez barier architektonicznych

Informacje o obiekcie

W pierwszych latach po zakończeniu I wojny światowej, w warunkach szybko rosnącej inflacji w Krakowie powstało kilka monumentalnych inwestycji publicznych wzniesionych dla instytucji finansowych. Największym tego typu obiektem była siedziba Pocztowej Kasy Oszczędności, którą postanowiono wznieść na trójkątnej działce pomiędzy Plantami Dietlowskimi a ulicą Wielopole. Budynek położony w trudnym architektonicznie i konstrukcyjnie miejscu miał powstać na podstawie projektu wyłonionego w rozpisanym w 1921 roku konkursie. Zwycięzcą został nestor krakowskiej architektury Jan Zawiejski, który przygotował swój projekt wspólnie z Romanem Stadnickim. Projekt nie przypadł do gustu inwestorowi, powierzył on przygotowanie ostatecznych planów popularnemu w tym czasie za sprawą renowacji Wawelu Adolfowi Szyszko-Bohuszowi, który do współpracy zaprosił Bogdana Tretera oraz Andrzeja Tichego.

Monumentalny, czteropiętrowy gmach miał łączyć funkcję bankowo-biurową oraz mieszkalną. Budowla o nowoczesnej w chwili powstania, żelbetowej konstrukcji wzniesionej przez firmę E. Uderski i Spółka stanęła w bezpośrednim sąsiedztwie starego koryta Wisły. Bliskość cieku wodnego wymusiła budowę podziemnych zbiorników retencyjnych oraz przepompowni, co w ówczesnym Krakowie stanowiło rozwiązanie nowoczesne. Gmach ma trzy skrzydła skomponowane wokół wewnętrznego dziedzińca. Ostry narożnik budynku od ulicy Wielopole, gdzie skupiono część biurową, został zaokrąglony. Tam usytuowano główne wejście w parterze, ponad którym znajdują się obszerne, wertykalne przeszklenia wzniesionej na rzucie koła sali operacyjnej. Narożniki od strony Plant Dietlowskich, gdzie znajdują się pomieszczenia mieszkalne, zaakcentowano płaskimi ryzalitami, co nadało budynkowi wyraz swoistej twierdzy.

Charakter elewacji budują monumentalne korynckie półkolumny, które obiegają cały budynek. Towarzyszą im profilowane gzymsy, płaska attyka oraz bogata dekoracja rzeźbiarska. W reprezentacyjnych wnętrzach zastosowano klasyczne formy oraz szlachetne materiały wykończeniowe. Do najciekawszych pomieszczeń należą: główna klatka schodowa, hole oraz sala operacyjna wzorowana na rzymskim Panteonie. Pomieszczenie, które otwiera się ku ulicy Wielopole obszernymi oknami, wieńczy kopuła z latarnią. Jego ściany wypełnia wyszukana dekoracja wykonana z kieleckich marmurów. Monumentalne, klasycyzujące formy gmachu wpisują się w nurt akademickiego klasycyzmu lat 20. i obok warszawskich realizacji Mariana Lalewicza uznawane
są za najważniejsze przykłady tego krótko funkcjonującego, ale niezwykle ważnego dla przestrzeni polskich miast zjawiska.

Opracowanie:

Michał Wiśniewski

Michał Wiśniewski, Adolf Szyszko-Bohusz, Instytut Architektury, Kraków 2013, s. 84-87

Szlak modernizmu

Zobacz inne obiekty na trasie

Wybrane trasy

Trasa

Godła Kamienic

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym szybko rozbudowywany Kraków przywrócił i rozwinął tradycję umieszczania godeł nad wejściami do nowopowstałych kamienic. W ten sposób powstała bogata i rozsiana po całym mieście galeria płaskorzeźb, malowideł ściennych, rzeźb figuralnych, które tworzyli najlepsi krakowscy artyści. Trasa przybliża wybrane przykłady tego wyjątkowego, krakowskiego fenomenu.

Trasa

Wesoła i Grzegórzki

Informacje:
Czytaj

Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.

Trasa

Półwsie Zwierzynieckie

Informacje:
Czytaj

Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy