Dom Turysty PTTK
Stanisław Spyt
Zbigniew Mikołajewski
1956–1963
Dzielnica I – Stare Miasto
Pozostałe
ul. Westerplatte 15
Informacje o obiekcie
Dom Turysty PTTK (aktualnie Hotel Wyspiański), zaprojektowany został w latach 1956-59 przez Stanisława Spyta i Zbigniewa Mikołajewskiego. Zrealizowany w latach 1959-63, zlokalizowany jest między dzisiejszymi ulicami Westerplatte, Kopernika i Zyblikiewicza. W chwili oddania do użytku był to największy tego typu obiekt turystyczny w Polsce. Zapewniając blisko tysiąc miejsc noclegowych przewyższał swoją ofertą całą ówczesną bazę hotelową w mieście (liczącą 850 miejsc w 9 przedwojennych hotelach). Dla porównania – otwarty niemal w tym samym czasie dom turysty w Zakopanym liczył 630 miejsc.
Budynek został zlokalizowany w pobliżu historycznego centrum Krakowa, a także w niewielkiej odległości od centrum komunikacyjnego – dworców PKP i PKS. Wśród sąsiedniej historyzującej zabudowy wyróżnia się prostotą geometrycznych podziałów fasady i masywną bryłą w stylu późnego modernizmu. To jedyne tego typu założenie w tej części miasta. Lekkie cofnięcie budynku w stosunku do zabudowy ulicy, delikatne wygięcie elewacji frontonowej i niewielki plac, który znakomicie nadaje się, jako miejsce zbiórek wycieczek, sprawiają jednak, że dobrze wpisuje się w otaczającą tkankę miejską. Dom Turysty składa się z zespołu trzech połączonych ze sobą budynków. Budynek główny wzniesiony został w konstrukcji szkieletu żelbetowego z wypełnieniami z cegły. Pozostałe budynki zrealizowano w konstrukcji mieszanej murowo-szkieletowej. Ze względu na wysoki poziom wód gruntowych budynek od strony ul. Zyblikiewicza posadowiono na palach. Budynek przy Westerplatte jest pięciokondygnacyjny o elewacji tynkowanej, utrzymanej w jasnych tonacjach, złożonej z balkonów o pełnych balustradach. Głębokie, jednakowych rozmiarów balkony, zajmujące całą niemal fasadę, tworzą zdyscyplinowany ortogonalny porządek elewacji frontowej, otwierającej się na zieleń Plant. Fragment ściany przy głównym wejściu ma plastyczny wyraz – układając się w rodzaj rustykalnego dekoracyjnego wątku , utworzonego z wydatnych bloczków granitowych prostokątnych i łupanych. Dolna część budynku – w poziomie mieszczącym hol wejściowy i recepcję jest przeszklona. W budynku rozmieszczono sypialnie ośmioosobowe. Ponadto zlokalizowano tam recepcję, a także dość niezwykłe rozwiązanie funkcjonalne – hotel dzienny, przeznaczony dla turystów, którzy nie korzystali z noclegu (stąd ciekawa nazwa jednego z pomieszczeń – hall „passantów”). Hotel dzienny mieścił pokoje wypoczynkowe, sanitariaty, przechowalnię bagażu, punkt sprzedaży pamiątek, salę telewizyjną i miejsce do spożywania posiłków. Wnętrze budynku zaprojektowane zostało przez Zdzisława Szpyrkowskiego, a dekoracja mozaikowa przez Antoniego Hajdeckiego. Wnętrza projektowane były indywidualnie, ale wyposażenie pokoi pochodziło z oferty sklepów meblowych. Indywidualnie zaprojektowano wyposażenie sali barowej i holu głównego. W holu znajdują się piękne ażurowe, wachlarzowe schody prowadzące do hotelu dziennego, stanowiące najbardziej charakterystyczny element dekoracyjny budynku.
Równolegle do głównego gmachu usytuowano dom z sypialniami dwuosobowymi. Wszystkie zespoły sypialni posiadały własne sanitariaty – umywalki i wc. Na każdej kondygnacji znajdowały się przestrzenie rekreacyjne. Budynek trzeci przy Zyblikiewicza połączony był tarasem z pozostałą zabudową. Pierwotnie przeznaczony był na klub PTTK, jednak podczas realizacji część pomieszczeń przekształcono na pokoje o niższym standardzie. Rozbudowany program funkcjonalny zespołu, sprawił, że w czasach swojej największej świetności był on prawdziwym „kombinatem turystycznym”, symbolem nowej jakości wypoczynku dostępnej dla każdego. Współcześnie pełniąc wciąż funkcje stosunkowo niedrogiego hotelu turystycznego, budynek uległ jednak przekształceniom estetycznym, zwłaszcza w obrębie wyposażania wnętrz.
Opracowanie:
Magdalena Smaga
Szlak modernizmu
Zobacz inne obiekty na trasie
Kamienica Pod Pszczółkami
Kamienica czynszowa Fabryki Ćmielów S.A.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Wybrane trasy
Wesoła i Grzegórzki
Spacer prowadzi przez dawne przemysłowe obszary miasta, które w okresie międzywojennym zaczęto przekształcać w największą dzielnicę willową Krakowa, a po II wojnie światowej w nowe centrum administracyjne i biurowe. Znajdziemy tam budynki emblematyczna niemal dla wszystkich etapów dwudziestowiecznego rozwoju Krakowa.
Poza głównymi trasami
W XX wieku miał miejsce dynamiczny rozwój Krakowa, którego ślady pod postacią wyjątkowych dzieł architektury odnajdziemy na ternie całego miasta. Spacerując po często odległych dzielnicach możemy dotrzeć do wielu wybitnych budowli z okresu międzywojennego oraz z czasów przyspieszonej ekspansji miasta po 1945 roku.
Nowa Huta
Nowa Huta to najważniejsza kreacja urbanistyczna powojennego Krakowa i kluczowe osiągnięcie polskiej architektury okresu socrealizmu. Spacer poświęcony najstarszej części Nowej Huty przybliża historię rozwoju dzielnicy oraz pokazuje różnorodność polskiej architektury tego okresu. Oprócz Placu Centralnego przedstawia historię modernistycznego Bloku Szwedzkiego oraz Arki Pana w Bieńczycach.