Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Dom czynszowy ZUPU we Lwowie

Legenda
Krowodrza
Architekt:

Wacław Nowakowski

Lata budowy:

1927–1929

Adres:

pl. Inwalidów 6 / ul. Sienkiewicza 2-2a / ul. Pomorska 1

Informacje o obiekcie

Dom ze względu na bardzo oryginalną formę współcześnie bywa nazywany „kryształowym domem”. Po budynku przy al. Słowackiego 30–36 była to druga inwestycja lwowskiego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych . Domy ZUPU powstawały, aby zaspokoić potrzeby mieszkaniowe swoich członków oraz jako lokata kapitału. Budynek wzniesiono w latach 1927–1929 według koncepcji Wacława Nowakowskiego. Zajmuje on działkę u zbiegu obecnego pl. Inwalidów, ul. Sienkiewicza i Pomorskiej, w związku z tym posiada trzy elewacje. Zaopatrzono go w analogiczne udogodnienia co pierwszą inwestycję, między innymi w windy oraz centralne ogrzewanie. Budynek założono na rzucie nieregularnej podkowy. Wewnątrz znajdują się cztery klatki schodowe, w tym dwie narożne z górnym oświetleniem. Parter ma charakter handlowy, natomiast wyższe kondygnacje zajmują mieszkania.
W budynku pierwotnie znajdowało się pięćdziesiąt mieszkań dwu- oraz trzypokojowych. Nieregularny kształt działki spowodował ciekawą formę niektórych pomieszczeń; wśród nich można wymienić trójkątne balkony i loggie, pięcioboczne kuchnie oraz romboidalne… ubikacje. Ogólna dyspozycja elewacji jest właściwie tradycyjna. Partię cokołową tworzy parter oblicowany cegłą klinkierową, w którym znajdują się wejścia do klatek schodowych oraz witryny sklepowe. Te ostatnie posiadają ciekawy wykrój w formie prostokątów o trójkątnych zamknięciach, a ich miedziane szprosy układają się w romby i trójkąty. Powyżej cokołu wznosi się zasadnicza partia elewacji podzielona horyzontalnymi pasami. Jej zwieńczenie to wysoka attyka, w której umieszczono piąte piętro z mocno wysuniętym gzymsem koronującym. Attykę dekoruje romboidalny fryz wykonany w klinkierze. Na każdej z trzech elewacji znajduje się trójkątny wykusz. Bardzo ciekawie ukształtowano narożniki budynku, które są uskokowe i zaakcentowane trójkątnymi balkonami. Projekty wszystkich detali budynku wykonał Wacław Nowakowski. Do wykończenia elewacji zastosowano wysokojakościowy klinkier „katowicki”. Podczas ostatniego remontu przywrócono oryginalną kolorystykę elewacji w tonacji różu indyjskiego. Skontrastowano go z ciemnym odcieniem klinkieru oraz z bielą gzymsów. Monumentalny gmach ZUPU wpisuje się w dekoracyjny nurt polskiej odmiany art déco, jednocześnie wykazuje związki z architekturą europejskiego ekspresjonizmu.

Opracowanie:

Aneta Borowik

Wybrane trasy

Trasa

Poza głównymi trasami

Informacje:
Czytaj

W XX wieku miał miejsce dynamiczny rozwój Krakowa, którego ślady pod postacią wyjątkowych dzieł architektury odnajdziemy na ternie całego miasta. Spacerując po często odległych dzielnicach możemy dotrzeć do wielu wybitnych budowli z okresu międzywojennego oraz z czasów przyspieszonej ekspansji miasta po 1945 roku.

Trasa

Stare Miasto

Informacje:
Czytaj

Krakowskie Stare Miasto rzadko kojarzone jest z modernizmem. Tymczasem po wielkim pożarze miasta w 1850 roku średniowieczny rdzeń Krakowa przeszedł radykalną wymianę zabudowy, którą kontynuowano w okresie międzywojennym. W centrum miasta wznoszono wówczas luksusowe kamienice, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wielkie budynki publiczne, siedziby banków i instytucji państwowych.

Trasa

Krowodrza

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy