Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Budynek mieszkalny w narożniku ulicy Starowiślnej i alei Józefa Dietla

Legenda

Informacje o obiekcie

Architektura postmodernizmu w Polsce wyraziła się najwcześniej poprzez projekty sakralne oraz projekty mieszkaniowe w postaci plomb uzupełniających tkankę dzielnic historycznych. W latach 80. wiele tego typu realizacji powstało we Wrocławiu i Gdańsku. Szczególnym przypadkiem był Elbląg, gdzie od końca dekady trwały prace przy odbudowie zburzonego w trakcie wojny Starego Miasta. Odpowiedzialny za te prace Szczepan Baum posłużył się metodą retrowersji: zamiast próbować rekonstruować nieistniejące od lat budynki, zaproponował odtworzenie gabarytu i wprowadzenie współczesnego, stanowiącego pastisz historyzmu detalu. Podobną metodologię stosowano już wcześniej w Krakowie, gdzie od początku lat 80. prowadzone były prace przy uzupełnianiu kwartałów zabudowy historycznej. Jedną z największych tego typu realizacji stanowiło odtworzenie kwartału zabudowy przy ulicy Bawół na Kazimierzu, w bezpośrednim sąsiedztwie Starej Synagogi (1990–1994). Odpowiedzialny za ten projekt Wiesław Nowakowski zaproponował wybudowanie licznych małych kamienic o wielospadowych dachach, które miały budować kameralny klimat historycznej dzielnicy. Podobne projekty realizowano w kolejnych latach także w kilku innych częściach dzielnicy.

Zabudowa historycznych części Krakowa, gdzie po zakończeniu II wojny światowej nie prowadzono większych prac konserwatorskich, w omawianym okresie prezentowała bardzo zły stan. Nieliczne prace, na przykład przy Małym Rynku, przeprowadzono jeszcze w latach 60. Na większą skalę krakowskie kamienice zaczęto konserwować dopiero w latach 80. już po przełomowym wydarzeniu, jakim było wpisanie Krakowa i Kazimierza na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To w tym okresie po praz pierwszy zaczęto też uzupełniać zabudowę dzielnic zurbanizowanych w XIX wieku, jak Dębniki, Kleparz lub Podgórze. Dla architektów, którzy realizowali tego typu projekty, był to moment, kiedy po raz pierwszy mogli zaproponować budynki wyposażone w detal i bliskie ideom postmodernizmu odwołania do budownictwa historycznego.

Wiesław Nowakowski stworzył kilka takich budynków, oprócz kwartału przy ulicy Bawół, był autorem kamienic, między innymi przy ulicach Retoryka 16 (1981–1985), Krowoderskiej 73/75 (1980–1985) oraz przy Wietora 9–11 (1990–1994). Najważniejszą w tej grupie była plomba u zbiegu ulicy Starowiślnej i alei Dietla. Zamiast wyróżnić narożnik, architekt zaproponował w tym miejscu sześciokondygnacyjną bryłę poprowadzoną po łuku odwróconym od linii zabudowy. Tym sposobem wytworzył przed budynkiem niewielki plac, który początkowo miała odgradzać od ulicy ażurowa pergola. Zabudowa wzniesionego budynku jest wieloplanowa. Przeszklenia parteru oraz loggie dwóch pierwszych pięter zostały cofnięte i schowane za siatką słupów. Jedynie na wysokości trzeciego piętra elewacja została poprowadzona w linii zabudowy. Na dwóch kolejnych piętrach znów ją cofnięto, a na ostatnim dodatkowo wyposażono w balkony. Ponadto w osi dobiegającej do ulicy Starowiślnej dodano jedną kondygnację, tworząc bryłę przypominającą wieżę. Od strony dziedzińca do budynku przylega trzon komunikacyjny oraz druga bryła, którą również poprowadzono po łuku, ale odwrotnie niż w przypadku budynku frontowego.

Plomba projektu Wiesława Nowakowskiego powstała w okresie, kiedy polski rynek budowlany dopiero otwierał się na nowe technologie, które po 1989 roku zaczęto sprowadzać z zachodu. Miało to przeważnie negatywne przełożenie na jakość wykonania, na detal, przede wszystkim na stolarkę okienną. Pomimo tych niekorzystnych okoliczności architektowi udało się stworzyć niebanalną bryłę, która współczesnym językiem wpisywała się w kontekst historycznej zabudowy Kazimierza.

Opracowanie:

Michał Wiśniewski

Wybrane trasy

Trasa

Pomoszlak

Informacje:
Czytaj

W latach 80. XX wieku Kraków ponownie stał się kluczowym ośrodkiem rozwoju polskiej architektury. Współcześnie świadczą o tym liczne budynki sakralne, publiczne i mieszkaniowe, które wznoszono na przełomie XX i XXI wieku w stylu postmodernizmu.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy