Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Budynek gimnazjum oraz internatu oo. Paulinów

(obecnie Wyższe Seminarium Duchowne zakonu Paulinów)

Legenda

Informacje o obiekcie

W okresie międzywojennym w Krakowie powstało tylko kilka nowych kościołów. Zazwyczaj budowane były na terenach, które niedługo wcześniej dołączono do miasta i które najczęściej zamieszkiwali robotnicy, np. na Dębnikach, w Płaszowie lub na Grzegórzkach. Równocześnie w mieście powstały, aż trzy nowe seminaria duchowne. Chociaż pod Wawelem na początku XX wieku wzniesiono już jedno Seminarium dla tutejszej Archidiecezji, to w okresie międzywojennym postanowiono zrealizować kolejne, jedno przy ulicy Bernardyńskiej dla Diecezji Częstochowskiej i drugie przy Alei Mickiewicza dla Diecezji Śląskiej. Kraków wydawał się być najlepszym dla władz Kościoła w Polsce miejscem dla formowania i kształcenia kleryków. Oba budynki powstały jeszcze w latach 20., a autorami ich ekspresjonistycznych brył byli Zygmunt Gawlik i Franciszek Mączyński.
Trzecim tego typu nowym budynkiem w Krakowie było gimnazjum i seminarium oo. Paulinów na Skałce. Budynek, który był inwestycją zakonu Paulinów został wzniesiony w latach 1933-1935 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza, krakowskiego architekta i konserwatora. Już na początku lat 20. wspomniany architekt zrealizował serię prestiżowych prac na terenie klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, m.in. wybudował neorokokowy Wieczernik spowiednicę i przylegające do niej krużganki. Od 1927 roku Adolf Szyszko-Bohusz pracował także przy konserwacji kościoła p.w. Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława na Skałce. Zwarta, modernistyczna bryła nowego budynku, który powstał tuż obok kościoła stanowiła jeden z najodważniejszych przykładów zastosowania estetyki modernizmu w twórczości projektanta. Budynek powstał w zabytkowej przestrzeni, pomiędzy barokowym kompleksem klasztoru i kościoła na Skałce, a gotyckim kościołem p.w. Św. Katarzyny. Pomimo tego sąsiedztwa architekt zdecydował się na sięgnięcie po formy nowoczesne, które jednoznacznie odcinały się od otoczenia.
Budynek ma cztery kondygnacje, a jego prostą i zwartą bryłę wzniesioną w żelbetowej konstrukcji wieńczy płaski dach. Bryła gmachu jest rozczłonkowana i składa się z trzech części: wschodniej z biurami, klasami i mieszkaniami, środkowej, z ryzalitem klatki schodowej oraz zachodniej mieszczącej salę rekreacyjną oraz kaplicę. W części środkowej, przed wejściem umieszczono niski podpierający taras aneks, który obustronnie zaoblono, a w centrum zamontowano potrójne drzwi o ekspresjonistycznych dekoracjach. Ponad tarasem umiejscowiono pasmowo przeszklony ryzalit z klatką schodową. W układzie elewacji dominują pasmowo ujęte okna. Część zachodnia budynku wznosi się na tę samą wysokość co pozostałe fragmenty, ale obejmuje jedynie dwie kondygnacje. U dołu umieszczono salę rekreacyjną, a powyżej kaplicę. Odrębny charakter tej części budynku podkreśla wertykalna artykulacja, którą budują płaskie lizeny tworzące wielki porządek. Ściany w górnej części przeprute zostały obszernymi, okrągłymi okulusami, które doświetlają wnętrze kaplicy. Ten typ dekoracji może być łączony z popularną w omawianym okresie estetyką okrętową, chociaż podkreślić należy, że forma mogła mieć inną proweniencję.
Aranżację wnętrz oraz większość modernistycznych elementów wyposażenia zaprojektował sam Adolf Szyszko-Bohusz. Najciekawszym z pomieszczeń jest kaplica nakryta żelbetowym kasetonowym stropem. W przestrzeni kaplicy dominują okulusy, którym towarzyszą wernakularne freski. To zestawienie tworzy pozorny dysonans, ale w rzeczywistości stanowi odbicie charakterystycznego dla Krakowa eklektyzmu, w ramach którego tolerowany i antycypowany był tutaj modernizm. Architektura gmachu stanowi jeden z najwcześniejszych pod Wawelem przykładów sięgnięcia po wzory nowoczesne w okresie międzywojennym.

Opracowanie:

Michał Wiśniewski

Szlak modernizmu

Zobacz inne obiekty na trasie

Poza głównymi trasami

Kolegium Polonijne UJ

Poza głównymi trasami

Szpital Ubezpieczalni Społecznej

Poza głównymi trasami

Osiedle Podwawelskie

Wybrane trasy

Trasa

Półwsie Zwierzynieckie

Informacje:
Czytaj

Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.Spacer po Półwsiu Zwierzynieckim odkrywa jedną z najbardziej urokliwych dzielnic międzywojennego Krakowa, galerię modernistycznych kamienic, oryginalnych detali i dekoracji, którą uzupełniają śmiałe kreacji powojennego modernizmu na czele z zespołem Hotelu Cracovia i Kina Kijów.

Trasa

Poza głównymi trasami

Informacje:
Czytaj

W XX wieku miał miejsce dynamiczny rozwój Krakowa, którego ślady pod postacią wyjątkowych dzieł architektury odnajdziemy na ternie całego miasta. Spacerując po często odległych dzielnicach możemy dotrzeć do wielu wybitnych budowli z okresu międzywojennego oraz z czasów przyspieszonej ekspansji miasta po 1945 roku.

Trasa

Krowodrza

Informacje:
Czytaj

W okresie międzywojennym dawną podkrakowską wieś Krowodrza wypełniły luksusowe kamienice i wille. Osią nowego założenia była Aleja Juliusza Słowackiego, a sercem ozdobiony monumentalnymi nowoczesnymi budynkami Plac Inwalidów. Spacer pokazuje najciekawsze przykłady budownictwa mieszkaniowego tego okresu.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy