Budynek biurowy W.Z.G.S. „Samopomoc Chłopska”

Historia powstania budynku biurowego Wojewódzkiego Zarząd Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” przy ul. Szlak 65 sięga połowy lat 60. i wpisuje się w szeroki plan inwestycji biurowych związanych z realizacją projektu nowego dworca kolejowego w Krakowie oraz budową nowego centrum miasta. W ramach dalekosiężnych planów zakładano rozbudowę układu torowego oraz wzniesienie nowego dworca kolejowego po północnej stronie istniejącej, historycznej stacji oraz wzniesienie szeregu budynków publicznych tworzących zwarte, nowoczesne centrum biurowe ciągnące się aż do Ronda Mogilskiego i dalej w kierunku Nowej Huty. Projekt ten nigdy nie powstał jako jedna całościowa wizja, a jego cząstkowa realizacja zapisała się szeregiem niepowiązanych jednak ze sobą w spójną całość obiektów. Do najważniejszych zrealizowanych budynków, które powstały po zachodniej stronie torów kolejowych należy wymienić budynek W.Z.G.S „Samopomoc Chłopska”, który wzniesiono przy ul. Szlak, w bezpośrednim sąsiedztwie parku im. Jalu Kurka, dawnego pałacu Tarnowskich oraz obszernego kampusu Politechniki Krakowskiej, nowej powstałej już po II wojnie światowej uczelni, dla której celów przekazano obiekty dawnych austriackich koszar wojskowych.

Projekt biurowca powstał w 1965 w krakowskim Miastoprojekcie i został przygotowany przez zespół na czele którego stał Józef Gołąb. Architekt posiadający duże doświadczenie przede wszystkim za zakresu budownictwa szkolnego i uniwersyteckiego stanął tym razem przed zadaniem opracowania nowoczesnego biurowca. Gmach, który oddano do użytku w 1968 roku należał w chwili otwarcia do najwyższych akcentów w panoramie północnej części Krakowa. Budynek składa się z dwóch części, obszernego parteru, który nawiązuje do pierzei ulicy Szlak oraz z nadwieszonego nad nim trzonu biurowego, którego podłużną bryłę usytuowano prostopadle względem osi ulicy. Trzon biurowy został optycznie oderwany od podstawy dzięki cofnięciu linii pierwszego piętra. W elewacji tej części budynku dominują obszerne pasmowe okna. Od zachodu do trzonu biurowego przylega wyrastająca na wysokość trzeciego piętra przewiązka, która łączy kompozycyjnie budynek z sąsiednią kamienicą. Kluczowym elementem kompozycji jest zawieszone poda całością ażurowe zadaszenie ponad tarasem na dachu. W jego formie dominują trzy pasy okrągłych otworów, poprzez które światło trafia na płaszczyznę zadaszenia. Lewitująca płaszczyzna z okrągłymi otworami była powodem nadania budynkowi potocznej nazwy „pod sedesami”.

Budynek cechował wysoki poziom wykończenia wnętrz. W hallu umieszczono ceramiczną dekorację autorstwa Krystyny Strachockiej-Zgud, która przedstawia motyw koni. Kolejna mozaika został umieszczona na zewnątrz i towarzyszyła wejściu.

Dawny budynek „Samopomocy Chłopskiej” szybko zyskał uznanie. W 1968 roku został wyróżniony tytułem Vice Mister Miasta Krakowa. W ostatnich jego wygląd uległ częściowej zmianie związanej z modernizacją realizowaną na zlecenie obecnego właściciela banku BGŻ S.A. W ramach zmian parter został pokryty niskiej jakości aglomarmurem. Podczas wymiany stolarki okiennej wyższych kondygnacji, części okien w ścianach szczytowych zamurowano niszcząc tym samym efekt narożnych przeszkleń. Dodatkowo zmieniono kolorystykę, żółty kolor przestrzeni międzyokiennych przemalowano na ciemnoszary. Jeszcze bardziej niekorzystne zmiany przeprowadzono w bezpośrednim sąsiedztwie budynku. Po wschodniej stronie biurowca, w odległości zaledwie kilku metrów od jego elewacji powstał nowy, pięciokondygnacyjny obiekt projektu Ryszarda Leniara. Ze względu na niewielką odległość jego ściana przez całą wysokość pozostaje ślepa. Budynek o wyjątkowo niskiej kulturze projektowej, który zasłania elewację biurowca dawnej „Samopomocy Chłopskiej” został wzniesiony na terenie stanowiącym wcześniej wejście do parku Jalu Kurka, dużego zielonego terenu w pobliżu centrum miasta. Przed kilkoma laty, po zmianie własności teren ten został zamknięty dla mieszkańców.